TBB Dergisi 103. Sayı

Yaşama Hakkı

152

AİHM, kasten adam öldürme suçu için af çıkarılması durumunu,

şayet bunun için özel nedenler varsa ve bu tür fiillerin cezalandırılma-

sını genel olarak önleme yönünde bir uygulama yoksa sözleşmenin

2. maddesini ihlal etmediği sonucuna varmıştır. Öte yandan ölüm ce-

zasına mahkum bir kişinin cezasının kesinleşmesinden sonra oldukça

uzun bir süre geçmesine rağmen cezanın infaz edilmemesinin de iş-

kence niteliğine dönüşebileceği belirtilmiştir

3-Usuli Yükümlülük

Devlet doğal olmayan sebeplerden kaynaklanan özellikle de kamu

görevlilerinin kuvvet kullanması sonucunda meydana gelen ölüm

olaylarını etkin biçimde soruşturmalıdır. Kişinin, kamu görevlilerince

öldürüldüğünün kanıtlanamadığı durumlarda da, etkili bir soruştur-

manın ilgili devletçe yapılmaması halinde AİHS m. 2 kapsamında ya-

şama hakkının ihlali nedeniyle ilgili devletin sorumluluğu söz konusu

olabilmektedir. Bu tespit usuli yükümlülüğün ihlaline dayanmaktadır.

Mahkemenin hem yaşama hakkının ihlalinden hem de yaşama hak-

kıyla ilgili iddia konusunda etkin bir soruşturma yapılmamasından

dolayı iki kez 2. maddenin ihlalinden mahkûmiyet kararı verdiği de

görülmektedir. Kişinin özellikle kamu görevlileri tarafından güç kulla-

nılması sonucu ölmesi durumunda sorumluların ortaya çıkarılması ba-

kımından amacına uygun ciddi ve etkin bir soruşturma yapmanın öne-

mi daha da artmaktadır. Mahkemenin Tanrıkulu/Türkiye, Demiray/

Türkiye, Kaya/Türkiye gibi kararları bu konuda örnek gösterilebilir

Devletin usuli yükümlülüğünü yerine getirmesi bakımından so-

ruşturmanın tam ve etkin yapılması yaşama hakkını korumanın soruş-

turma ve yargılama yönünü içerir. Bu bağlamda; a) Resmi bir soruş-

turma yapılmalı b) Olaylara karışan kişilerden bağımsız, farklı kişiler

soruşturmayı yönetmeli c) Soruşturma, olayları ve sorumluları ortaya

çıkarabilmeye muktedir ve elverişli olmalı d) Soruşturma, ivedilikle

yapılmalı ve makul bir sürede sonuçlandırılmalı. e) Soruşturma, ka-

munun denetimine açık olmalı, bu anlamda en azından mağdurun ya-

kınları soruşturmaya müdahil olabilmelidir

Tezcan, Erdem, Sancakdar, s.109.

Tezcan, Erdem, Sancakdar, Önok, s.105; Cengiz, Demirağ, Ergül, McBride, Tez-

can, s.10; Çakmak, s.151, s.171

Tezcan, Erdem, Sancakdar, Önok, s.105-106;Tanrıkulu, s.64.