212 / 465
TBB Dergisi 2012 (103)
Ahmet EROL
211
sız netlikte ortaya konulması ve kanıtlanması gerekir. Aksi takdirde
soyut bir söylem olarak
“mecburi gaygubet içindeydim”
demek ve vergi-
sel ödevlerin zamanında yerine getirilmemiş olması nedeniyle cezalı
işlemden kurtulmak ya da dava veya uzlaşmada süresel hak kayıpla-
rının ortadan kalkmasını talep etmek mümkün değildir.
2. 2. 4. Sahibinin İradesi Dışındaki Sebepler Dolayısıyla Defter
ve Vesikalarının Elinden Çıkmış Bulunması
Mükelleflerin veya vergi sorumlularının defter, belge ve kayıtla-
rı esas itibariyle kendi işyerlerinde bulunması ve zamanaşımı süresi
içinde istendiğinde de, vergi inceleme elemanlarına veya yoklamaya
yetkili elemanlara ibraz edilmesi gerekir. Ancak, uygulamada yasal
defterlerin pek çok mükellef bakımından kendi işyerleri yerine, mu-
hasebecilerinin işyerlerinde durduğu da bilinen bir gerçektir. Zaman
zaman mükellefler ile muhasebecileri arasında yaşanan sıkıntılardan
kaynaklanarak, mükellef defter ve belgelerine belirli süreyle veya hiç-
bir zaman ulaşamamaktadır. Böyle bir durumda VUK’un 13/4’üncü
maddesindeki mücbir sebep halinin ileri sürülüp sürülemeyeceği tar-
tışmalıdır. Ancak, vergi mükellefleri veya sorumluları defter ve bel-
gelerini yazılı olarak bir teslim ve tesellüm belgesi ile muhasebeciye
teslim etmişlerse ve muhasebeci mükellefin yazılı (mümkünse noter
marifetiyle) defter ve belge istemini geri çevirmişse veya sessiz kalmış-
sa veya muhasebeci ortada yoksa bu durumda mükellef bunun tespiti
için dava açabilir. Dava sonucunda alacağı tespit tutanağı ile her zaman
VUK 13/4’üncü maddedeki mücbir sebep halinden yararlanabilir.
Mükellef veya vergi sorumlularına yönelik olarak VUK çerçeve-
sinde yapılan vergi incelemelerinde mükelleflerden veya vergi sorum-
lularından defter ve belgeleri VUK’taki kurallar çerçevesinde inceleme
elemanları tarafından teslim alınmaktadır. Gerek kurallı biçimde tu-
tanağa bağlanarak alınan defter ve belgeler ve gerekse kuralsız olarak
tutanağa bağlanmadan alınan defter ve belgeler mükellefe iade edil-
mediği taktirde VUK 13/4 mücbir sebep olarak kullanılabilir. Böyle bir
durumda inceleme elemanının ve onun bağlı olduğu idarenin hukuki
sorumluluğu vardır
28
.
28
Danıştay 9. Dairesi, 03.04.2002 tarih ve 2001 /1632 E ve 2002 /1179 K. Sayılı Kararı: