TBB Dergisi 103. Sayı

TBB Dergisi 2012 (103)

Hayrettin YILDIZ

229

Parlamento hukukunda denetim komisyonunun gerçekleştirdiği

göreve benzer işlevi TBMM adına Sayıştay tarafından hazırlanan

ke-

sin hesap kanunları

yerine getirir. Çünkü kesin hesap kanunları da

aynı denetim komisyonunun çalışmaları sonucu hazırladığı rapor gibi

bir önceki yıla ait harcamaların kontrolünü konu alır. Kesin hesap ka-

nunları ya da denetim komisyonun hazırladığı rapor onaylanmaları

halinde –ve özellikle bu yönleriyle- ulusal düzeyde hükümetin, yerel

düzeyde de yürütmenin aklanması işlevini görürler

Diğer taraftan bu iki mali denetim aracı meclisten ret oyu aldık-

larında da, her ikisi için yürütmenin sorumluluğuna gitme de izlene-

cek olan yol aşağı yukarı aynıdır. Şöyle ki, kesin hesap kanununun

onaylanmaması durumunda özel bir denetim yolu öngörülmemiştir.

Ama olağan denetimmekanizmaları işletilerek (gensoru, meclis soruş-

turması vs.) hükümetin siyasi sorumluluğuna gidilebilir veya sorumlu

bakan bu yollardan biriyle görevden alınabilir

. Denetim komisyonun

ise en fazla 45 gün içerisinde hazırlayacağı raporu mart ayının sonuna

kadar meclis başkanlığına teslimetme zorunluluğu vardır. Şayet rapor-

da bir suç unsuruna yer verilmişse meclis başkan vekili bunu derhal

yetkili mercilere bildirmekle mükelleftir. Burada da, raporun mecliste

görüşülmesi ve müzakere edilmesi sonucunda meclis üyeleri beledi-

ye başkanı tarafından yapılan açıklamalardan ya da sorulan sorulara

verilen cevaplardan tatmin olmazlarsa, başkanın siyasi sorumluluğu

yoluna gidebilirler ve aynı parlamento hukukunun ulusal meclis için

öngördüğü gibi gensoru yoluyla yürütmenin düşürülmesi sürecini

başlatabilirler. Tek farkla ki meclisin kararı belediye başkanının dü-

şürülebilmesi için tek başına yeterli olmayacak, -yazının devamında

daha ayrıntılı değineceğimiz gibi- bir dizi bürokratik işlemden sonra

görevden alma kararı nihai olarak Danıştay tarafından verilecektir.

2. Siyasi Denetim Yolları

Parlamento hukukunda siyasi denetim yolları meclisin bilgi alma

ve denetim yollarından oluşmaktadır. Bu yollar yerelde soru, genel

görüşme, faaliyet raporunun değerlendirilmesi ve gensorudur. Şim-

diden belirtmek gerekir ki ulusal düzeydeki denetim araçlarından

meclis araştırması ve meclis soruşturması benzeri yöntemlerin yerel

düzeyde karşılığı maalesef bulunmamaktadır.

GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Ekin, Bursa 2011, s. 875

İbid., s 876