TBB Dergisi 103. Sayı

Merkezi ve Yerel Düzeyde Meclisin Yürütme Organını Denetim Yolları Üzerine ...

230

2.a. Soru

Siyasi denetim yolları meclisin bilgi alma ve denetim yollarından

oluşmaktadır. Bunların başında da meclis üyelerinin yürütme orga-

nının başına ya da diğer üyelerine

yazılı veya sözlü soru

sorabilme

imkânları gelmektedir. Soru aslında bir ithamı içerir, dolayısıyla soru-

ya cevap veren bu ithamı bertaraf etmeye kendini olası suçlamalardan

müberra etmeye çalışır (E. Özbudun)

. Bu sorular ulusal düzeyde bir

meclis üyesinin herhangi bir konuda hükümetten ya da konuyla ilgili

bakandan bilgi istemesini

, yerel düzeyde de yine bir meclis üyesinin

belediyenin işleriyle ilgili belediye başkanından bilgi talep etmesini

içerir

. Cevabın sözlü ya da yazılı oluşunun esas unsurunu sorunun

niteliği belirler. Çünkü cevap ister yazılı ister sözlü olarak istenilsin,

her halükarda soru önergesi yazılı olarak meclis başkanlığına sunu-

lur. Belediye başkanına sorulan sorular kendisi ya da veya görevlen-

direceği kişi tarafından talebe göre sözlü yahut yazılı olarak cevap-

landırılır.

Soru, hem merkezi yönetim hem de yerel yönetim için etkisi son

derece sınırlı bir denetim yoludur. Hatta soru ile ilgili görüşme sadece

soruyu soranla bu sorunun muhatabı arasında geçmekte (ki bu görüş-

me basit ve kısa bir diyalog şeklinde cereyan etmekte, bazen muhataba

ek bir iki soru sorulabilmektedir), sorunun cevaplandırılmasını müte-

akip herhangi bir oylama yapılmamaktadır.

Dolayısıyla soru müessesesi bakanın, hükümetin ya da belediye

başkanının siyasi sorumluluğunu tartışma konusu haline getirmemek-

te ilgili bakan ya da başbakanın düşmesine neden olmamaktadır. Ama

bir konuda soru sorulmuş olmasının o konuda ilgili bakanın ya da

başbakanın (yerelde belediye başkanının) meseleye dikkatinin çekil-

mesini ve uyarılmasını sağladığı da göz ardı edilmemelidir. Yapılan

açıklamalardan da anlaşabileceği gibi soru konusunda yerel ile ulusal

uygulama arasında büyük bir fark bulunmamaktadır.

İbid., 857

TBMM içtüzüğünün 96. Maddesine göre soru, kısa gerekçesiz ve kişisel görüş ileri

sürülmeksizin kişilik ve özel yaşama ilişkin konuları içermeyecek bir önerge ile

sunulmalıdır.

5393 sayılı belediye kanununun 26. Maddesinin 2. Fıkrasının açık lafzına göre

“Meclis üyeleri, meclis başkanlığına önerge vererek belediye işleriyle ilgili konu-

larda sözlü veya yazılı soru sorabilir.”