360 / 465
TBB Dergisi 2012 (103)
Erol ÇİÇEK
359
3.1. Anayasa 90 ve Uluslararası Sözleşmeler
Anayasa 90 / son; Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlera-
rası antlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya
aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesi’ne başvurulamaz. (Ek cüm-
le;5170-5/7/2004) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve öz-
gürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalarla kanunların aynı konuda
farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda mil-
letlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.
Anayasanın ikinci kısmında düzenlenen TEMEL HAKLAR VE
ÖDEVLER başlığı altında üçüncü bölümde yer alan SOSYAL VE EKO-
NOMİK HAKLAR VE ÖDEVLER altında 56.madde ile
“sağlıklı ve den-
geli bir çevrede yaşama hakkı”
’ düzenlenmiştir.
Doktrinde;
“çevre hakkı”
ve koruması, Anayasanın 90.maddesi ek
fıkrasında belirtilen
“temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası sözleş-
meler”
kapsamında mütalaa edilmektedir.
Danıştay 1.Dairesi üyesi Yılmaz Çimen’e göre; ‘’Mevzu hukuk ku-
ralı olarak, temel hak ve özgürlükler terimi, Anayasanın 12 ila 74. mad-
deleri arasında zikredilen tüm hak ve özgürlüklerle sınırlı bir anlam
içerir. (TBB Yayınları-Anayasa 90 Uygulaması Panel, 5.11.2004, sh.94)
Prof. Dr. Mesut GÜLMEZ’e göre;
“Bu terim, ister kişisel ve siyasal
hakları, ister ekonomik, sosyal ve kültürel hakları, isterse üçüncü ya da / hatta
dördüncü kuşak olarak nitelenen görece yeni insan hakları olsun, onayladığı-
mız ve onaylayacağımız tüm sözleşmelerde güvenceye bağlanan tüm insan
haklarını kapsar.”
( TBB Yayınları- Bkz. A.g.e sh: 65)
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, İnsan Hakları Konseyi, bazı
uluslararası antlaşmalara ve kararlara atıf yaparak;
(…)
“Tüm insan haklarının evrensel, bölünmez, birbiriyle ilgili ve bir-
birlerin bağımlı olduklarını kabul ederek, 2012’de, Brezilya Rio de
Janerio’da (Rio+20) Sürdürülebilir Kalkınma üzerine BM Konferan-
sı düzenlenmesi kararını kabul ederek, Genel Meclis’in 64/236 sayılı
önergesiyle BM örgütleri ve organlarınca Konferans’ın hazırlık süreci-
ne katılım davetini kabul ederek,