57 / 465
İbraz Edilen Çekle İlgili Olarak Karşılıksızdır İşlemi Yapılması Halinde ...
56
nudaki başvuruların da büyük çoğunluğunun
“kabul edilemezlik kararı”
ile sonuçlandığı görülmektedir. Bunun nedeni Mahkeme’nin öncelikli
olarak Sözleşmenin 5 inci maddesinde düzenlenen ‘’özgürlük ve güven-
lik hakkı’’ 6 ncı maddesinde düzenlenen ‘’adil yargılanma hakkı’’ ve 7
nci maddesindeki ‘’kanunsuz suç ceza olmaz’’ ilkeleri çerçevesinde baş-
vuruları değerlendirmesidir. Diğer bir ifade ile, 4 no.lu Protokol’ün 1.
maddesi aslında Sözleşme’nin yukarıda anılan maddelerini tamamlayıcı
nitelikte bir düzenlemedir. Hangi durumlarda kişilerin hürriyetinden
mahrum bırakılamayacağını tespit anlamında önemli bir düzenlemedir.
Sözleşme’nin bu düzenlemesi karşısında Sözleşme’ye taraf ancak
henüz protokole taraf olmayan bir ülke olarak karşılıksız çeke ilişki ül-
kemizde öngörülen yaptırımın Sözleşme ve Protokol hükümleri karşı-
sındaki durumu değerlendirmelidir. AİHM karşılıksız çek keşide etme
fiilinin devlet tarafından kamu düzenini bozan ciddi bir eylemolarak de-
ğerlendirilmesi ve ceza yaptırımı altına alınmasını Sözleşme’nin 5. mad-
desinin 1/a hükmü kapsamında hukuka uygun bir hürriyetten mahrum
bırakma olarak değerlendirecektir. Ancak, bu durumda 6. madde kap-
samında kişiye yöneltilmiş bir suçlama olacağı için, kişiye adil yargılan-
ma hakkının tanınması gerekmektedir. Mahkeme Protokol’e taraf olma-
yan devletlerin Protokol’e aykırı olmayan düzenlemelerini iç hukuktaki
serbestiye saygı çerçevesinde değerlendirmektedir. Ülkemizde yapılan
bu düzenleme ile karşılıksız çek için öngörülen idari yaptırımın hürriye-
ti bağlayıcı bir ceza içermemesi nedeniyle AİHM tarafından Sözleşmeye
uygun bulunacağı değerlendirilmektedir.
D. SUÇ TEORİSİ BAKIMINDAN (MANEVİ UNSUR)
Modern ceza hukukunun suç teorisine göre bir suçun oluşabilmesi
için, suçun maddi ve manevi unsurlarının bulunması ve ayrıca olayda
hukuka uygunluk nedenlerinin de bulunmaması gerekmektedir. Su-
çun manevi unsuru, işlenen fiil ile kişi arasındaki manevi bağı ifade
etmektedir. Bu bağ olmaksızın gerçekleştirilen davranış fiil niteliğini
taşımaz ve bu nedenle bir suçun varlığından söz edilemez. Yani mane-
vi unsur gerçekleşmediği takdirde, suç oluşturan bir haksızlığın varlı-
ğından söz edilemez
50
. Bu haksızlık kasten işlenebileceği gibi, taksirle
de gerçekleştirilebilir.
50
ÖZGENÇ, Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi, s. 241.