63 / 465
İbraz Edilen Çekle İlgili Olarak Karşılıksızdır İşlemi Yapılması Halinde ...
62
Çekin karşılığının bulunmaması durumunda adli nitelikteki yap-
tırım uygulamasının yukarıda açıkladığımız sorunlarını gidermek
amacıyla 6273 sayılı Kanun’la yaptırım bakımından yeni bir sisteme
geçilmiştir. Bu değişiklik sırasında çekin karşılığının bulunmaması
durumunda genel hükümler dışında her hangi özel bir yaptırım uy-
gulamama yapılması düşünülebilirdi. Ancak Kanun’un yürürlüğe
girdiği tarihten bu güne kadar geçirdiği aşamalar ve bu değişikliğin
ekonomik ve sosyal etkileri dikkate alınarak bu tercihin yapılmadığını
söyleyebiliriz.
6273 sayılı Kanun’un genel gerekçesinde, karşılıksız çek keşide et-
mek suçundan kaynaklanan uyuşmazlıklar ceza adalet sistemindeki iş
yükünün önemli bir bölümünü teşkil ettiği
59
ve bu fiil için adlî nitelikte
yaptırım uygulanmasının ceza hukukunun temel ilkelerine uygun ol-
duğu belirtildikten sonra, karşılıksız çek keşide etmenin suç olmaktan
çıkartılmak suretiyle bu eylem için herhangi bir yaptırım öngörülme-
mesi düşünülebileceği belirtilmekte, ancak çekin ekonomik hayatta ifa
ettiği görevde bir zafiyet yaşanmaması için karşılıksız çek keşide etme
eyleminin tamamen yaptırımsız bırakılması uygun olmayacağı ifade
edilmektedir. Bu nedenle kanunkoyucu 6273 sayılı Kanun’la karşılıksız
çek keşide etme eylemi için çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı
şeklinde idarî nitelikte bir yaptırım uygulanmasını benimsenmiştir.
B. ÇEK DÜZENLEME VE ÇEK HESABI AÇMA YASAĞI
1. Hukuki Niteliği
Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağıyla ilgili olarak ilk belir-
tilmesi gereken husus, bunun yeni bir yaptırım olmadığıdır. Bu yap-
tırım 5941 sayılı Kanunu’nda ve önceki düzenlemeler de yer almakla
birlikte 6273 sayılı Kanun, bu yaptırımın niteliği bakımından büyük
bir değişikliğe gitmiştir.
5941 sayılı Kanun’da çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı,
bir suç soruşturmasıyla bağlantılı olarak
“koruma tedbiri”
ve
“güvenlik
tedbiri”
olarak düzenlenmişti. Kanun’un 5. maddesinin dördüncü fık-
59
Mahkemeleri iş yükü nedeniyle yasa değişikliğine gerekçe olamayacağına ilişkin
görüşler içn bkz. ÇETİNER Ufuk; Anayasanın 38. Maddesinin Değişmesi Sebebiy-
le Karşılıksız Çek Keşide Etme Suçu ve İcra İflas Suçları Bakımından Ortaya Çıkan
Hukuksal Durumlar, Ankara Barosu Dergisi, 2002/1, s.179.