TBB Dergisi 103. Sayı

TBB Dergisi 2012 (103)

Zeki YILDIRIM / Ekrem ÇETİNTÜRK

ifadeyle, ileri tarihli çeklerde, keşide tarihinden önce çekin ibraz edil-

mesi durumunda, çekin arkasına karşılıksızdır şerhi düşülemeyeceği

gibi, keşide tarihinden sonra çek süresinde ibraz edilmez ise yine kar-

şılıksızdır işlemi yapılamayacaktır

. Bu düzenlemelerin sonucu olarak

Türk Ticaret Kanunu’ndaki çekin göründüğünde ödeneceğine ilişkin

hükmün, büyük oranda uygulamada bir anlamı kalmamıştır. Çünkü

çekin ödenmemesi durumunda alacaklının alacağını tahsil amacıyla

borçluya karşı başvurabileceği hukukî veya cezaî bir yöntem bulun-

mamaktadır.

4. Hakkında İdari Yaptırım Uygulanacak Kişi

Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı uygulanacak

kişi, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ib-

raz süresi içinde hesabında yeterli miktar para bulundurmayarak kar-

lıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren, çek hesabı sahibi gerçek

veya tüzel kişidir

. Ancak, gerçek ve tüzel kişiler adına temsil yolu

ile çek keşide edilmesi durumunda cezai sorumluluk bakımından ayrı

ilkeler benimsemiştir.

Çek hesabı sahibinin gerçek kişi olması durumunda yasak kararı

bu gerçek kişi hakkında verilecektir. 5941 sayılı Kanun gerçek kişile-

rin sorumluluğu bakımından 3167 sayılı Kanunundan farklılık arzet-

mektedir. 3167 sayılı Kanun’a göre, temsilci veya vekillerin çek düzen-

lemesi durumunda yaptırım hem çeki imzalayan temsilci veya vekil

hem de temsil olunan gerçek/tüzel kişi hakkında uygulanmaktaydı

GENÇ, Çek Kanunu, s. 75.

REİSOĞLU, s. 365.

Yeni düzenlemede çeki düzenleyen veya çekle ilgili karşılıksızdır işlemi yapılma-

sına neden olan gerçek kişiyle ilgili olarak herhangi bir yaptırım belirlenmemiştir.

ÖZGENÇ, Çek Kanunu, s. 84.

Esasen bu uygulamanın yasal başlangıcı, 3167 sayılı Kanununda 26/2/2003 tarihli

ve 4814 sayılı Kanunla yapılan değişikliğe dayanmaktadır. 4814 sayılı Kanunla

“…

getirilen diğer bir yenilik ise, organ veya temsilci tarafından keşide edilen karşılıksız

çek nedeniyle, bunu imzalayan temsilcilerin yanı sıra temsil olunan gerçek ya da özel

hukuk tüzel kişiliklerinin de cezalandırılmasıdır. Çek Kanununun yeni 16’ıncı maddesi-

nin birinci ve ikinci fıkrasındaki hükme göre, karşılıksız çek sucunun organ veya temsilci

tarafından gerçek ya da tüzel kişi yararına işlenmesi halinde, gerçek kişi veya özel hukuk

tüzel kişisine de birinci fıkradaki para cezası verilir. Bu durumda, gerçek ya da özel hu-

kuk tüzel kişisinin (dernek, vakıf, sendika, şirketler) organ veya temsilci tarafından keşide

edilen çek karşılıksız çıktığı takdirde ortaya çıkacak ağır para cezasıyla, düzenleyenin yani

sıra yararına çek keşide edilen gerçek/tüzel kişi de karşı karşıya kalır

.” ÖZDAMAR, s. 40;