22 / 441
TBB Dergisi 2013 (104)
Süha TANRIVER
21
B- Tabiî Hâkim İlkesinin Özel Mahkemelerin Kurulmasına Bir
Engel Teşkil Edip Etmeyeceği Hususu
I - Özel Mahkeme ve Olağanüstü (İstisnaî) Mahkeme Kavramları
33
Somut herhangi bir uyuşmazlıkla ilişkilendirilmeden, soyut ve ge-
nel bir biçimde, belirli kişiler ya da meslek mensupları arasında orta-
ya çıkan uyuşmazlıklara yahut belirli türdeki uyuşmazlıklara bakmak
üzere oluşturulmuş bulunan yargı yerlerine, özel mahkemeler denir
34
.
Bu bağlamda, yargılamanın muhatabı olan kişilerin tâyininde dil, din,
ırk ve cinsiyet gibi ayrımlar gözetilemez
35
. Zaten, anayasanın eşitlik
ilkesini öngören 10. maddesi, tek başına buna manîdir. Özel mahke-
melere, iş, kadastro ve trafik mahkemeleri, örnek olarak gösterilebilir.
Genel mahkemelerin yanında, belirli türdeki uyuşmazlıklara bak-
mak üzere özel mahkemeler kurulması, sosyal ve/veya ekonomik iliş-
kilerde karmaşıklık ve buna bağlı olarak ayrı bir uzmanlık gerektiren
uyuşmazlıkların giderek artması ile ortaya çıkan ihtiyacı karşılamak
düşüncesine dayanır. Bu nedenle, özel mahkemeler, belirli kişiler ya-
hut meslek mensupları arasında ortaya çıkan uyuşmazlıklara ve belir-
li türdeki uyuşmazlıklara bakmak üzere oluşturulmuş bulunan birer
uzmanlık yargı yeri durumundadırlar. Dolayısıyla, uzmanlaşmanın
doğal sonucu olarak, özel mahkemelerden verilen kararlar, genel
mahkemelerden verilenlere nazaran, daha fazla isabetlilik arz edece-
ği için, hata yapma olasılığı büyük ölçüde azalacak ve yargısal süreç,
belirli uyuşmazlık tiplerinin daha profesyonelce ele alınmasının doğal
bir sonucu olarak, daha kısa sürede tamamlanabilecek; bu suretle usul
ekonomisine de katkı sağlanmış olacaktır. Ancak, burada gözden ka-
çırılmaması gereken diğer bir nokta, özel mahkemelerin, yargılamanın
hızlandırılmasının değil; güvenceli adaletin sağlanmasının bir aracı
olduğu hususudur.
Özel mahkemelerle, kişiye, somut olaya yahut somut duruma göre
değişkenlik gösteren yargı yerleri konumunda bulunan ve salt somut
33
Özel mahkeme kavramı hakkında ayrıntılı bilgi için, bkz: Tanrıver, S.: Madencilik
Alanında Bir İhtisas Mahkemesinin Oluşturulmasına Gerek Olup Olmadığı Üze-
rine Bazı Düşünceler (Ankara Barosu Dergisi, 2010/4, s. 199-208).
34
Wolf, s. 58-59.
35
Wolf, s. 59.