280 / 441
TBB Dergisi 2013 (104)
Taner GEÇMEZ
279
Tasarı ve teklifin tümü üzerinde yapılan soru ve cevap işlemin-
den sonra maddelerine geçilmesi oylanır. Maddelerine geçilmesi ka-
bul edilmeyen tasarı ve teklifler reddedilmiş sayılır ve ret tarihinden
itibaren bir tam yıl geçmedikçe aynı yasama dönemi içinde tekrar ve-
rilemez.
Maddelerine geçilmesi kabul edilen tasarı ve teklifin her maddesi
üzerinde ayrı görüşme açılır ve her madde üzerinde soru ve cevap işle-
mi yapılır. Danışma Kurulunun teklifiyle Genel Kurul tarafından aksi
kararlaştırılmadığı takdirde tasarı ve tekliflerinin maddeleri hakkında
siyasi parti grupları, komisyon ve Hükümet adına yapılan konuşmala-
rın süresi on dakika ve iki üyenin kendi adlarına yaptıkları konuşma-
ların süresi beş dakikadır. Tasarı ve teklifin maddeleri üzerinde soru
ve cevap süresi on dakikadır.
Kanunlarda veya İçtüzükte aksine bir hüküm bulunmaması kay-
dıyla kanun tasarısı veya teklifinin bir maddesinin reddi, değiştirilme-
si, tümünün veya bir maddesinin komisyona iadesi, tasarı ve teklife ek
veya geçici madde eklenmesi amacıyla milletvekilleri, esas komisyon
veya Hükümet tarafından değişiklik önergeleri verilebilmektedir. Mil-
letvekilleri tarafından Anayasaya aykırılık önergeleri dâhil her madde
için yedi önerge verilebilir. Her siyasi parti grubuna mensup millet-
vekillerinin birer önerge verme hakkı saklıdır. Ancak bu hakkın ilgili
siyasi parti grubuna mensup milletvekillerince kullanılmaması duru-
munda diğer siyasi parti grubuna mensup milletvekilleri ile bağımsız
sayılan milletvekilleri tarafından bu hak kullanılabilir(İçtüzük m. 87)
31
.
nudan ziyade güncel veya tartışmalı konulara ilişkin sorular sorulmasına rağmen
kürsüdeki üyenin sözünün Başkan tarafından konudan ayrılmamaya davet etmek
için kesilebileceğine dair hükmün (İçtüzük m.66/1) pek işletildiğine şahit oluna-
mamaktadır. Bu bağlamda soru ve cevap işleminden beklenen sonucun gerçekleş-
tiğini pek söyleyemeyiz.
31
YAPICI, her siyasi parti grubunun önerge verme hakkı saklı olsa da yediden fazla
siyasi parti grubunun bulunması durumunda yediden fazla önerge verilemeye-
ceğine dair kural gereğince diğer grupların önerge verme hakkının kalmayaca-
ğını ve bu durumda da önergelerin verildiği anın esas alınacağını belirtmektedir.
Bkz. Havvana YAPICI, Özel Yasama Yöntemleri ve Türkiye Büyük Millet Meclisi
Örneği ( Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi), Ankara, 2005, s. 158. Ancak siyasi parti
grubu sayısının yediden fazla olması durumunda her madde için ancak yedi öner-
ge verilebileceğine dair kural çerçevesinde önergelerin geliş sırasına göre yedi-
den sonraki önergelerin işleme alınıp alınmayacağı sorusunun cevaplandırılması
için gerek Anayasanın gerekse İçtüzüğün dayandığı sistematiğin tespiti önem arz
etmektedir. Şöyle ki: Kanun tasarı ve tekliflerinin Türkiye Büyük Millet Mecli-
sinde görüşülme usul ve esasları İçtüzükle düzenlenmektedir(Anayasa m.88/2).