281 / 441
Özel Yasama Yöntemi Olarak Temel Kanun
280
Tasarı ve teklifin tümünün oylanmasından önce belli bir madde-
sinin yeniden görüşülmesini, gerekçeli bir önergeyle esas komisyon
veya Hükümet bir defaya mahsus olmak üzere isteyebilir. Bu istem
Danışma Kurulunun görüşü alındıktan sonra Genel Kurul tarafından
görüşmesiz ve işaret oyuyla karara bağlanır (İçtüzük m. 89).
Tasarı ve teklifin maddeleri üzerindeki görüşmeler ve varsa belli
bir maddesi ile ilgili olarak yeniden görüşme tamamlandıktan sonra
tasarı ve teklifin tümünün oylaması yapılır. Ancak tasarı ve teklifin tü-
münün kesin olarak oylanmasından önce milletvekilleri, ne yönde oy
kullanacaklarını kürsüden belirtmek istedikleri takdirde Başkan lehte
ve aleyhte birer kişiye söz verir (İçtüzük m. 86). Talep neticesinde bu
konuşmalar da yapıldıktan sonra tasarı ve teklifin tümünün oylaması
yapılır ve kabul edildiği anda tasarı ve teklif kanunlaşmış olur. Tümü-
nün oylamasında kabul edilmemiş olan tasarı ve teklifler ret tarihin-
den itibaren bir tam yıl geçmedikçe Türkiye Büyük Millet Meclisinin
aynı yasama dönemi içinde verilemez (İçtüzük m. 76).
4. Temel Kanun Kapsamında Yer Alan Tasarı ve Tekliflerin
Türkiye Büyük Millet Meclisinde Görüşülme Usul ve Esasları
a. Genel Olarak
İçtüzüğün 91. maddesinde hüküm bulunmayan hâllerde tasarı ve
tekliflerin görüşülme usul ve esaslarına dair genel hükümler uygula-
Anayasada Türkiye Büyük Millet Meclisinin çalışmalarını kendi yaptığı İçtüzük
hükümlerine göre yürüteceği ve İçtüzük hükümlerinin siyasi parti gruplarının
Meclisin bütün faaliyetlerine üye sayıları oranında katılmalarını sağlayacak yol-
da düzenleneceği de hükme bağlanmıştır(Anayasa m.95/1,2). Siyasi parti grup-
larının üye sayıları oranında temsili esasına dayalı muhtelif hükümler Anayasal
hükmün yansıması olarak İçtüzükte de bulunmamaktadır (İçtüzük m.11, m.21).
Dolayısıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi çalışmalarında siyasi parti gruplarının
Meclisin bütün faaliyetlerine üye sayıları oranında katılmalarını sağlayacak yol-
da düzenlenmesi gerektiğine dair Anayasal hüküm, her madde için ancak yedi
önerge verilebileceği yönündeki hükümden hareketle yediden fazla siyasi parti
grubunun olduğu durumlarda da görmezden gelinemeyecektir. Ayrıca İçtüzü-
ğün 87. maddesinde de milletvekilleri tarafından Anayasaya aykırılık önergeleri
de dâhil olmak üzere her madde için yedi önerge verilebileceği hükme bağlan-
dıktan sonra siyasi parti gruplarına mensup milletvekillerinin birer önerge verme
hakkını saklı tutmak suretiyle yedi önerge verilebilme kuralına istisna getirmiştir.
Yukarıda izah ettiğimiz gerekçeler çerçevesinde yediden fazla siyasi parti grubu
olduğu durumlarda da her siyasi parti grubuna mensup milletvekillerinin birer
önerge verme hakkının olduğu kanaatindeyiz.