86 / 441
TBB Dergisi 2013 (104)
Tahir ERDEM
85
Anayasa Mahkemesinin kimi kararlarında kamu yararı kavramın-
dan ne anlaşılması gerektiği ortaya konulmuştur. Bu yönde ortaya
konulan önemli bir tespit
“kamu yararı”
kavramı ile benzeri diğer kav-
ramların ilişkisidir. Günümüzde kamu yararı kavramı yanında,
“top-
lum yararı”, “ortak çıkar”, “genel yarar”
gibi birbirinin yerine kullanılan
kavramlarla anlatılmak istenen, tümünün
“bireysel çıkar”
dan farklı
onun, üstünde ya da dışında ortak bir yararı amaçlamasıdır.
27
Kamu yararı kavramı, genel bir ifadeyle, bireysel, özel çıkarlardan
ayrı ve bunlara üstün olan toplumsal yararı ifade etmektedir. Bütün
kamusal işlemler, nihai olarak kamu yararını gerçekleştirmek hedefi-
ne yönelmek durumundadır. Yasama tasarrufunda da kanunun amaç
öğesi bakımından Anayasaya uygun sayılabilmesi için kanunun çıka-
rılmasında kamu yararı dışında bir amacın gözetilmemiş olması gere-
kir. İlgili yasama belgelerinin incelenmesinden kanunun kamu yararı
dışında bir amaçla çıkarılmış olduğu açıkça anlaşılabiliyorsa kanunun
amaç unsuru bakımından anayasaya aykırı olduğu söylenebilir. Ka-
nun koyucunun kamu yararı amacıyla hareket edip etmediği ancak il-
gili yasama belgeleri incelenerek ve kuralın objektif anlamına bakılarak
tespit edilebilir.
28
Anayasa Mahkemesi konuya ilişkin bir kararında:
“Yasa koyucu-
ya verilen düzenleme yetkisi, hiçbir şekilde kamu yararını ortadan kaldıracak
veya engelleyecek biçimde kullanılamaz”
denilmektedir.
29
Anayasa Mah-
kemesi, kamu yararı kavramını hukuk devletinin tanımına giren un-
surlardan birisi olarak nitelemekte ve kanunların amaç unsurunu da
kamu yararı olarak kabul etmektedir.
Anayasa Mahkemesinin kamu yararını yorumladığı kararlarına
göre, kamu yararı:
“kişinin ve toplumun huzur ve refahını sağlamak an-
lamına gelir. Anayasaya göre bu, Devletin başta gelen ödevidir.”
30
Kamu
yararının takdiri, yasama organının yetkisindedir. Ne var ki bu organ
kamu yararı düşüncesiyle eylemlere dilediği miktarda ceza saptaya-
27
AYMK, 21.10.1992, E. 1992/13, K. 1992/50, 30.06.1993 tarihli ve 21623 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanmıştır.
28
AYMK, 2.6.2011, E. 2008/88, K. 2011/85, 21.10.2011 tarihli ve 28091 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanmıştır.
29
AYMK, 25/2/1986, E.1985/1, K. 1986/4.
30
AYMK, 5/4/1977, E.1977/1, K.1977/20. 05.12.1977 tarihli ve 16130 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanmıştır.