TBB Dergisi 105. Sayı

Mükellefe İadesi Gereken Vergilerde Faiz Uygulanması

176

faizine benzetilebilir

. Ancak, gecikme faizinin kamu alacağını enflas-

yona karşı korumanın yanı sıra, devlet parasının haksız şekilde tutul-

ması sebebiyle menfaat elde edilmesinin önlenmesi amacıyla da uy-

gulandığı belirtilmektedir. Bu yüzden gecikme faizini özel hukuktaki

temerrüt faizi ya da cezaî şart ile karşılaştırmanın doğru olmayacağını

ifade eden görüş de bulunmaktadır

Gecikme zammı, muaccel hale gelmiş kamu alacaklarına muaccel

oldukları andan itibaren uygulanırken, gecikme faizi sadece re’sen,

ikmalen ve idarece tarh edilen vergilerde, tahakkuk aşamasında-

ki gecikme dolayısıyla alınmaktadır

. Gecikme faizinin zamanında

tahakkuk ettirilmeyen verginin tazmini amacıyla alınan ek bir malî

yükümlülük olduğu, ceza niteliği taşımadığı kabul edilmektedir

Gecikme faizinin tazmin amacı taşıması önemli bir özelliktir. Nitekim

ilerleyen bölümlerde de görüleceği üzere, bazı Danıştay kararlarında

faizin bu niteliğinden hareket edilmektedir.

VUK’un 112/3. maddesinde düzenlenen gecikme faiziyle il-

gili hüküm, anayasaya aykırılık iddiasıyla itiraz yoluyla Anayasa

Mahkemesi’nin önüne getirilmiştir. Anayasa Mahkemesi’nin kara-

rında gecikme faizinin niteliği üzerinde durulmuştur. Kararda faizin

paranın fiyatı olduğu, parayı kullanan kimsenin parayı kullanmaktan

ÖNCEL Muallâ/KUMRULU Ahmet/ÇAĞAN Nami,

Vergi Hukuku

, Turhan Kita-

bevi, Ankara 2011, s. 127; SONSUZOĞLU, s. 22; “

Temerrüt faizi ise, gecikme nedeniy-

le verilmesi gereken ve yasa hükmüne dayanan bir faizdir

”. SONSUZOĞLU, s. 6.

BAYAR İbrahim Nihat, “Vergi Hukukunda Mükellef Aleyhine Uygulanan Gecik-

me Faizinin Değerlendirilmesi”,

Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

, C. 11,

S. 3-4, Yıl 2003, s. 312.

“

Gecikme zammı muaccel hale gelmiş her çeşit kamu alacağına vade tarihini izleyen gün-

den itibaren uygulandığı halde, gecikme faizi sadece re’sen, ikmalen ve idarece tarh edilen

vergilerde uygulama alanı bulmaktadır; yani tarhedilmiş ve tahakkuk etmiş, ancak vade-

sinde ödenmemiş vergilere değil, hiç tarhedilmemiş veya eksik tarh edilmiş vergilere uy-

gulanır

”. ÖNCEL/KUMRULU/ÇAĞAN, s. 129; KUMRULU Ahmet, “Vergi Da-

valarında Uygulanan Gecikme Faizi Hakkında Düşünceler”,

Ankara Üniversitesi

Hukuk Fakültesi Dergisi

, C. 40, S. 1-4, 1988, s. 239.

KUMRULU, s. 239; SONSUZOĞLU, s. 73; ÇÖLGEZEN, s. 79, 80. Ancak karşı gö-

rüş de bulunmaktadır: “

Mevcut uygulaması ile gecikme faizi bir mali yaptırımdan öte

bir cezai yaptırım niteliği taşımaktadır. Gecikme faizi oranı genel olarak piyasa faiz ora-

nından çok yüksek olarak belirlenmektedir. Özellikle ilave tarhiyatın normal vade tarihin-

den 3-4 yıl sonra yapılması halinde, gecikme faizi tutarı vergi ziyaı cezasından daha ağır

külfet oluşturmaktadır. Dolayısıyla bu niteliği itibariyle gecikme faizi fiilen ceza hüviyeti-

ne bürünmektedir. Bu durum da gecikme faizinin, vergi cezalarında olduğu gibi mükelle-

fin kusuruna bağlı olarak uygulanmasını gerekli kılar

”. ÜREL Gürol,

Güncel Vergi Usul

Kanunu Uygulaması

, Ankara 2007, s.221-222.