179 / 505
Mükellefe İadesi Gereken Vergilerde Faiz Uygulanması
178
III. MÜKELLEFE İADE EDİLEN VERGİLERE FAİZ
UYGULANMASI (01.01.1999 – 14.05.2012 ARASINDAKİ
DÖNEM)
A. GENEL OLARAK
Vergi mükellefinden fazla veya yersiz tahsil edilen ya da vergi ka-
nunları uyarınca iadesi gereken vergilere faiz ödenmesine ilişkin dü-
zenleme ise, devletin kendi alacaklarına ilişkin faiz alınmasına yönelik
yaptığı düzenlemeden neredeyse 13 yıl sonra, 1999 yılında yürürlüğe
girmiştir
22
. 4369 sayılı Kanun’la
23
yapılan düzenleme ile VUK’un 112.
maddesine yeni fıkra eklenmiş ve mükellefe iade edilmesi gereken
vergilere faiz ödenmesi kabul edilmiştir: “
Fazla veya yersiz olarak tahsil
edilen veya vergi kanunları uyarınca iadesi gereken vergilerin, ilgili mevzu-
atı gereğince mükellef tarafından tamamlanması gereken bilgi ve belgelerin
tamamlandığı tarihi takip eden üç ay içinde iade edilmemesi halinde, bu tu-
tarlara üç aylık sürenin sonundan itibaren düzeltme fişinin mükellefe tebliğ
edildiği tarihe kadar geçen süre için aynı dönemde 6183 sayılı Kanuna göre
belirlenen tecil faizi oranında hesaplanan faiz, 120 nci madde hükümlerine
göre red ve iadesi gereken vergi ile birlikte mükellefe ödenir
”.
Mükelleflere yapılan iadenin gecikmesi, mükelleflerin hukukî du-
rumunu zedelemekte ve tepkiye yol açmaktadır. İlgili dönemde enf-
lasyonun yüksek olması ise iadesinde gecikilen vergilerin bir bedelinin
olmaması eleştirilerine daha büyük oranda haklılık kazandırmaktay-
dı
24
. Bu eleştiriler yeni bir düzenleme yapılmasını gerektirmiştir.
Yapılan kanun değişikliğinin genel gerekçesinde, bu düzenleme
ile mükellef hakları yönünde önemli adım atıldığı, mükelleflerin haklı
sebebe dayanmadan bekletilen vergi iadesi alacaklarına faiz ödeneceği
belirtilmekte, bu durumda devletin de külfete katlanacağı vurgulan-
işler için kullanan bir vergi mükellefinden “gecikme faizi” adı altında ek bir ödemede bu-
lunmasını istemek, yukarıda açıklanan ekonomik nedenlerle yerindedir. Böyle yapmakla,
devlet maliyesi korunduğu ve istenmeyen ekonomik aksaklıkların ortaya çıkması engel-
lendiği gibi, vergisini zamanında ödeyen yükümlü ile ödemeyen yükümlü arasında bir
eşitsizliğin doğmasına da fırsat verilmemiş olmaktadır
”. AyM. 27.09.1988 gün ve E.
1988/7, K. 1988/27, RG. 26.12.1988, S. 20031.
22
YALTI, s. 1; CANDAN Turgut,
Vergilendirme Yöntemleri ve Uzlaşma
, Yaklaşım Ya-
yıncılık, Ankara 2001, s. 191.
23
4369 Sayılı Kanun, RG. 29.07.1998, S. 23417 (mükerrer).
24
SONSUZOĞLU, s. 101.