208 / 505
TBB Dergisi 2013 (105)
Ümit Süleyman ÜSTÜN
207
dığı gibi bu mülkiyetin tasarruf veya yatırım aracı olarak getirisinden yarar-
lanmak imkânı da bulunmamaktadır. Bu şekilde kişiler mülkiyet haklarından
mahrum edilerek haksızlığa uğratılmaktadır
”.
VUK’un 112/4. maddesinde yer alan tamamlanması gereken bilgi
ve belgelerden itibaren üç ay içinde iade edilmeme halinde faiz işleye-
cek olmasının kamu yararı ile alâkası bulunmadığı şu çarpıcı ifadelerle
vurgulanmıştır: “
Düzenleme ile elde edilen kamu yararı kamu için öncelikli,
genel menfaatleri koruyan, kamu hizmetlerinin sürdürülmesi için zorunlu
bir durum arz etmemekte, sadece devlete başkasının mülkü üzerinde sebepsiz
ve karşılıksız biçimde tasarruf etme hakkını vermektedir
”. Ayrıca bu kural,
“
kişinin belli bir dönem için faiz gelirinden mahrum kalması sonucunu doğu-
rarak genel yarar ile kişi yararı arasındaki dengenin bozulmasına yol açmakta,
bu durum hukuk devletinde korunması gereken mülkiyet hakkının ihlaline
neden olmaktadır
”.
Anayasa Mahkemesi’ne itiraz yoluyla başvuran Aydın Bölge İda-
re Mahkemesi, itiraz gerekçesinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
(AİHM)’nin Eko-Elda Avee/Yunanistan kararını da gerekçe göster-
miştir. Anayasa Mahkemesi kararında AİHM’nin bu kararına da atıfta
bulunarak, itiraz konusu kuralın mülkiyet hakkının ihlâli niteliğinde
olduğuna hükmetmiştir: “
Nitekim Avrupa İnsan Haklarının ve Temel
Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Sözleşme’ye Ek Protokol’ün 1. mad-
desinde de:“Her gerçek ve tüzel kişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı
gösterilmesini isteme hakkı vardır. Herhangi bir kimse, ancak kamu yararı
sebebiyle ve yasada öngörülen koşullara ve uluslararası hukukun genel ilkele-
rine uygun olarak mal ve mülkünden yoksun bırakılabilir.
Yukarıdaki hükümler, devletlerin, mülkiyetin kamu yararına uygun ola-
rak kullanılmasını düzenlemek veya vergilerin ya da başka katkıların veya para
cezalarının ödenmesini sağlamak için gerekli gördükleri yasaları uygulama ko-
nusunda sahip oldukları hakka halel getirmez.” denilmektedir. Bu kural uya-
rınca Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Eko-Elda Avee/Yunanistan davasında
(9.3.2006 günlü, Başvuru No: 10162/02); haksız olarak tahsil edilen verginin
beş yıl beş ay sonra faizsiz olarak iade edilmesini, belli bir meblağdan yararlan-
ma hakkı uzun süre engellenen şahsın, mali durumunda önemli ve kesin zarar-
lara neden olunduğu, bu durumun sürdürülmesi gereken genel yarar ile kişi
yararı arasındaki dengeyi bozduğu, şahıs üzerine aşırı yük yüklediği gerekçe-
siyle mülkiyet hakkının ihlali olarak değerlendirmiş ve mülkiyet hakkı çiğnenen