22 / 505
TBB Dergisi 2013 (105)
Mustafa T. YÜCEL
21
rallar koyarak, “
sosyal yarar”
kavramı ile ilgili bu kuralları şöyle özet-
lemektedir:
• Suç için saptanan ceza değeri, hiçbir halde, suçun sağladığı yararı gider-
mek için yeterli olandan az olmamalıdır.
• Suçun neden olduğu zararın büyüklüğü oranında ceza bağlamındaki be-
del de büyük olmalıdır.
• İki suçun cezası karşılaştırıldığında, hafif suç için öngörülen ceza insanı
ağır suçu işlemeye yöneltici şekilde vaz edilmemelidir.
7
Aristotles’ın de aynı vurguyu yaptığına tanık olunmaktadır: “
İn-
sanlar,
bir şeyin yapılabileceğini ve kendileri tarafından yapılabileceğini
kendileri varsayıyor olmalıdırlar: ya yakalanmadan yapabileceklerini, ya da
yakalanırlarsa cezadan kaçabileceklerini, cezalandırılsalar bile, zararın ka-
zançlarından veya önem verdikleri şeylerden daha küçük olduğunu varsayı-
yor olmalıdırlar.”
Bu bağlamda hukuk devleti açısından “
ölçülülük
” ilkesinin önem
taşıdığı alanlar vardır. Bunlar arasında güncelliğini koruyan cezai bir
tedbir,
tutuklama
dır. Bu tedbir, ceza soruşturması/ kovuşturmasının
hızlı bir biçimde tamamlanması başka bir biçimde güven altına alına-
madığı ölçüde ve alınamaması koşuluyla adildir.
Tutuklama artık istis-
nai nitelikte olmalıdır
. Önce düşünülmesi gerekli husus,
adli kontrolün
uygulanmasının gerekip gerekmediğidir. AİHM’si “suçun niteliği, ka-
nıt durumu ve dosyanın içeriği” gibi şablon gerekçeler kullanılmasını,
tutuklama gerekçelerini detaylandırılmamasını bir ihlal nedeni olarak
görmektedir. Bu normatif gerçekle, 5271 sayılı CMK 101. maddesi 2.
fıkrası aşağıdaki biçimde değiştirilmiştir(5/07/2012):
“(2) Tutuklamaya, tutuklamanın devamına veya bu husustaki tah-
liye isteminin reddine ilişkin kararlarda,
a) Kuvvetli suç şüphesini,
b) Tutuklama nedenlerinin varlığı,
c) Tutuklama tedbirinin
ölçülü
olduğunu,
Gösteren deliller
somut olgularla
gerekçelendirilerek açıkça göste-
rilir.”
7
J.Bentham. Principles of Morals and Legislation A Dolphın Books,1961, ss.162-168.