23 / 505
Ceza Adaletinde Sapmalar
22
CMK. 109. maddesinde yapılan değişiklikle de,
“(1) Bir suç sebebiyle yürütülen soruşturmada, 100. maddede be-
lirtilen tutuklama sebeplerinin varlığı halinde, şüphelinin tutuklanma-
sı yerine
adli kontrol
altına alınması karar verilebilir.”
Kuşkusuz, tutukluluk süresinin saptanmasında ölçülülük ilkesi
özenle uygulanmalı ve tutuklama suçun ağırlığı ile, tutuklama süre-
si de tahmini olarak beklenen cezayla oranlı olmalıdır (Yücel:2011 ve
Avrupa Konseyi, Rec.80-11).
8
Bu bağlamda, tutuklu kalınan süre dağı-
lımı tutuklu ve hükmen tutuklulara göre periyodik olarak yayınlan-
malı; salıverilenler ile hükmen tutuklulardan beraat edenlerin tutuklu
kaldıkları süre dağılımına da bu tablolarda yer verilmeli;
9
beraat eden
tutukluların kamu maliyesine bedeli yıllık bazda gösterilmelidir. Bu
bağlamda, CMK. 231/3 maddesinde “
Beraat eden sanığa, tazminat iste-
yebileceği bir hal varsa bu da bildirilir”
normu karşısında hâkimin belirle-
nen ilkeler doğrultusunda tazminatı resen hesaplayarak (Almanya’da
tutuklu kalınan her gün için 25 Euro) düzenlenen çek’in dijital imzaya
bağlanarak sanık adresine postalanması
hükmüne
4. Yargı Paketinde
yer verilmesi yerinde bir düzenleme olacaktır.
İstatistik verilere bakıldığında, Almanya’da tutuklu oranı toplam
cezaevi nüfusunun %28’i(12.222) idi(31/12/1989). Tutuklama neden-
leri dağılımına bakıldığında dağılımı şöyledir:
Nedenleri
%
Kaçma
/
Kaçma tehlikesi
96
Kanıtlara müdahale tehlikesi
5
Yeni suç işleme tehlikesi
2
Not. Bazı tutuklamalarda birden fazla nedene tanık olunmuştur.
8
Uzun tutukluluk süresine bir çözüm yöntemi olarak İtalya ve Fransa’da kişinin
kesinleşmiş hükmünü beklediği süre, aldığı mahkumiyet cezasının yarısından
fazla olamayacağı normlaştırılmıştır. Kişi on yıl hapis cezası aldıysa, beş yıldan
fazla Yargıtay sürecini bekleyemez.
9
“Tutuklu % 27 azaldı”(!) Hürriyet (6/01/2013) s.20; M.T.Yücel. “Tutuklama Si-
yasetinin Aritmetiği” Güncel Hukuk Ocak 2010/1-73, ss.16-19; Prof. B.Öztürk:
“Tutuklama, koruma tedbirinden çok, öne çekilen cezaya dönüştü.” Haber
Türk(3/10/2010); A. Sözüer.“Türkiye’de tutuklamaların % 99’u hukuka aykırı-
dır.”: Ezgi Başaran’ın Prof. Dr. Adem Sözüer’le söyleşisi, Radikal (21/01/2013);
CMK 100. maddesi 4. fıkrası da, “(4) Sadece adli para cezasını gerektiren veya
hapis cezasının üst sınırı iki yıldan fazla olmayan suçlarda
tutuklama kararı ve-
rilemez” değişikliği (5/07/2012) ile “yargısal aktivizim” olgusu vurgulanmıştır.
Bkz. T.Akyol. Yargısal Aktivizim” Hürriyet (28/01/2013) s.16.