26 / 505
TBB Dergisi 2013 (105)
Mustafa T. YÜCEL
25
rumlar olabilecektir. Yalnız, bu faktörlerin kararda işlenmesi denge-
yi bozduğu ve suçlu davranışın nedensellik rolünü gölgelediği veya
minimize ettiğinde burada sorun olduğu belirebilir. Gerçekte sorun,
diğer nedensel faktörlerin belirlenip belirlenmesi olmayıp; gerekçede,
bu faktörlerin dengeli bir şekilde irdelenip irdelenmemesidir.
Üçüncü olarak, suçluların karakteri bağlamında, karar gerekçesin-
de, aşağıda öğeleri içerir şekilde suçlu karakteri tamamen tasvir edil-
miş midir?
a) Suçlu davranış (kanıtlanan veya itiraf edilen) ve
b) Sosyal araştırma raporundaki (SAR) öz geçmişi.
11
Karar gerekçesi, suçlu tarafından üçüncü kişilere (psikolog veya
psikiyatra) verilen ve kanıtlarla test edilmeyen ifadelere mi dayanıyor?
Karar, kanıtlanmış ilgili olguları göz ardı veya minimize mi et-
mektedir?
Kuşkusuz, kararda suçlu kişinin kanıtlanmış, hem olumlu ve hem
de olumsuz yanlarını içeren, etraflı bir karakter profiline yer verilme-
lidir. “Çoğu suçluların ne tamamen iyi veya tamamen kötü olamaya-
cağı” varsayımından hareketle karar yalnızca suçlu karakterinin bir
yönüne vurgu yaptığında isabetsizlik olacağı bilinmelidir. Burada da
sorun, irdelemenin dengeli ve adil/ölçülü olup olmadığıdır.
Kararda ayrıca şu sorulara da yanıt bulunmalıdır:
1. Suçlu davranışın gerçek sonuçları yeterince belirlenip, uygun ay-
rıntılarla ve kolayca anlaşılır bir dilde tasvir edildi mi? Yoksa gö-
rüşten gizlenip, minimize mi edildi veya teknik bir anlatım arka-
sında mı gizlendi?
2. Kararda, yeterince gerçek mağdurların değerine, ihlal edilen hak-
larının önemine ve onlara özgü kayıpların gerçek değerine işaret
edildi mi?
11
Şimdilik (12-15 yaş grubu için) çocuk mahkemelerinde norm haline getirilen
SAR, hazırlandığı koşullar ve buna dayalı içerikleri çocuğun psiko-sosyal dünya-
sını yansıtmaktan yoksun olarak
sosyal görüşme
raporuna dönüşmüştür. Bkz. V.
İrtiş. “Çocuk Mahkemelerinde Görev Yapan Yargıçların Tecrübeleri Üzerinden
Türkiye’de Çocuk ve Genç Ceza Adaleti” Uluslararası Çocuklar için Adalet Sem-
pozyumu (5-7/ 2012-Ankara).