27 / 505
Ceza Adaletinde Sapmalar
26
Ceza mahkemelerince özellikle çetin davalarda(
hard cases
)verilen
kararların ne ölçüde yukarda yer alan analizleri içerip içermediği birer
proje konusu yapılmalıdır.
12
Şimdi, ceza davalarında kanıtlar arasında güncelliğini koruyan
ve zaman zaman adli yanılgılara neden olan
tanık psikolojisi
irdele-
mektedir.
Duruşma hâkiminin mantığını (1) ilgili kanıtların ayıklanması ve
(2) uygulanacak kuralların seçimi oluşturmaktadır. Kanıt açısından
hâkim de
tanıkların tanığı
işlevini görmektedir. Bu bağlamda, dikkat-
sizlik veya diğer etmenler veya gözlemlerin hatalı olarak derlenmesi
sonucu tanık ifadelerinin iyi algılanmaması davanın olgusal belirle-
mesini etkilemektedir. Daha da önemlisi, hâkimin belli bir tanığa olan
tepkisi veya bilinç altı eğilimi de (örneğin azınlıklara, etnik gruplara
karşı olması ve klişe tipler) işlev görmektedir.
Tanıkların çatışan ifadeleri karşısında gerçekler, adli olarak sapta-
nan gerçeklerdir. Bunlar yargılama öncesi var olmayabilirler. Dirayetli
bir
hâkim
olmak, kanıtlar totalinde nelerin elimine edileceğini bilmek-
tir. Yukarda (1) ve (2)’deki işlevlerin her birine verilecek yanıt diğerine
verilecek yanıta dayalı olduğundan, bunlar birbirine kesinlikle irtibat-
lıdır. Aynı şekilde, avukat ta gerçekçi tuğlalar üzerine savunma bina-
sını kurmalıdır. Avukatın davaya özgü konuşma stili binanın yalnız-
ca harcını oluşturmaktadır. Avukatın kendisine yardımcı olabilecek
bazı gerçekler olmaksızın, salt hüneriyle sonuç alması düşünülemez.
Avukatın hüneri eldeki kanıtların kendi müvekkili lehine değerlendi-
rilmesini sağlamaktır. Bu yeti de meslekte zamanla kazanılmaktadır.
Hâkim, bir argümanın ne derece güçlü olduğunu, tüm akıl gücünü
onun şekillenmemesine adamış birinin dudaklarından çıkıncaya ka-
dar bilemez. Bu avukatın işlevidir. Onun görevi karar vermek değil,
ikna etmektir
. Ondan davasını renksiz ve soyutlanmış bir şekilde sun-
ması yerine, müvekkiline en uygun gelecek şekilde görüntü verecek
sunuş beklenmelidir. Avukat ışık altında her yüzeyin görünmesi için
bir elması çeviren kuyumcu gibi değildir. Avukat elmasın tek bir yö-
nünü açıkça vurgulamak üzere onu sabitlemektedir.
12
Bkz.S.Ergin. “Dijital delillerdeki sorunlar sürüyor: Balyoz Gerekçeli Karar (1-2)
Hürriyet (17-18/01/2013) s.18.