33 / 505
Ceza Adaletinde Sapmalar
32
Özetle, bir kuşun uçması için nasıl iki kanadını kullanması gere-
kirse, hâkimlerin yargıya özlenen dinamizmi verebilmeleri için bilim
(normatif düzenlemeler/içtihatlar) yanında (uzlaşma, yargılama süre-
ci, psikolojisi ve cezaya hükmedilmesi gibi konularda) sanatkar tara-
fını geliştirmeleri; usul hukuku her mahkemeye özgü olmaktan çıkıp,
standart bir uygulamaya kavuşturulmalıdır.
Öte yandan, demokrasi bağlamında hak koruması ve işlevsel et-
kililik için araştırmaya odaklanılarak, yinelenen şu sorular devamlı
olarak gündemde tutulmalıdır: Kurum/ tedbirler ne türden bir işlem
veya işleve hizmet için vaz edilmiştir? Bu işlev (örneğin savcıların filtre
işlevi) tatmin edici bir şekilde yerine getirilmekte midir?
19
Bu sorular
ile aşağıdaki tabloda sergilenen mağdur eksenli “sorunlar” üzerinde
önemle durulmalıdır. “
Açmadılar
başından tanrılar her şeyi ölümlülere;
Ama bizler zamanla buluruz arayarak iyiyi.”
Xenophanes.
19
İngiltere’de 1951 yılında Başsavcı Lord Shawcross tarafından söylenen şu söylev
tüm Başsavcılarca benimsenmiştir: “Bu ülkede işlenen suç eylemlerinin otomatik
olarak kamu davasına konu olması hiçbir zaman kural olmadığı gibi gelecekte de
olacağını beklemiyorum.” Gerçekçi bir suçluluk ihtimalinin nesnel bir test olarak
ele alındığı İngiltere’de Savcıların filtre işlevindeki ilkeler için bkz. Ankara Baro-
su. Türkiye Cumhuriyetinde Yargı Sisteminin İşleyişi-İstişari Ziyaret Raporu, 11-
19/07/2004, ss.60-61:
Savcılar yalnızca kanıtların değerlendirilmesi bağlamında vardık-
ları kanaatin, mahkemenin sanığı suçlu bulma ihtimalinin suçsuz bulma ihtimalinden fazla
olacağı yönünde kendilerini tatmin ettikleri zaman soruşturmaya girişebilirler.
Ayrıca Bkz.
Adalet Bakanlığı. İşkencenin Önlenmesi ve İstanbul Protokolü(Ed.İ. Doğan) 2009.
SORUNLAR
• Ceza adalet sisteminin işleyişi “bazı durumlarda mağdurun sorunla-
rını hafifletmek yerine arttırması;
• Ceza adaletinin temel işlevlerinden birinin mağdurun ihtiyaçlarını
karşılamak ve çıkarlarını güvence altına almak olduğunun göz ardı
edilmesi;
• Mağdurun ihtiyaçlarının, ceza adalet sisteminin her aşamasında daha
fazla dikkate alınması gerektiğinin yeterince algılanmadığı;
• Adli yardım ve CMK avukatlığında kalitenin göz ardı edildiği;
• Tensip işlemine özen gösterilmediği,
• Kırtasiyecilik (görevsizlik/yetkisizlik kararları ötesi),
• Gereksiz gözaltı ve işkence iddiaları, ve
• Adli hatalar.