284 / 505
TBB Dergisi 2013 (105)
Hayrunnisa ÖZDEMİR
283
m. 116’da bu hükme yer verilmemiştir. Bundan dolayı, borçlunun yar-
dımcısına rücu hakkı TBK. m. 62’de belirtilen genel hükümlere göre
yapılır. Rücu alacağı, borçlu ile yardımcısı arasındaki hukuki ilişkiye
göre belirlenir. Borçlu ile yardımcısı arasındaki ilişki özel hastane ile
hastanede devamlı çalışan hekim arasında olduğu gibi hukuki ilişkiye
dayanabileceği gibi, sözleşme dışı bir ilişkiye de dayanabilir. Ancak
borçlu ile yardımcı kişi arasındaki hukuki ilişki mevcut olup aynı za-
manda, yardımcı kişinin de kusuru mevcut ise, borçlunu rücu alacağı,
yardımcı kişinin sözleşmeye aykırı davranışına dayanır. Bu durumda
yardımcı, karşı âkit durumunda bulunana borçlunun alacaklıya taz-
min ettiği zararı gidermek zorundadır. Borçlu ile yardımcı şahıs ara-
sında herhangi bir sözleşme ilişkisi bulunmuyor ise, ve borçlu, ödediği
tazminat için yardımcı kişiye TBK. m. 62’ye göre rücu eder. Bunun için
de yardımcı kişinin kusurlu olması gerekir. Rücu alacağı, yardımcının
kusuru oranında gerçekleşir. Yardımcı kusursuz ise, borçlu ona rücu
edemez
94
.
Borç ilişkisinin alacaklı tarafı ile ifa yardımcısı arasında akdi bir
ilişki mevcut olmadığından, alacaklı ona karşı sözleşmenin ihlaline
dayanan bir tazminat davası açamaz. Buna karşılık yardımcı kişinin
davranışı bir haksız fiil teşkil ediyorsa, alacaklı TBK. m. 49 ve 66’ya
dayanarak borçlu ile birlikte veya tek başına yardımcı kişiyi haksız fiil
hükümlerine göre dava edebilir
95
.
nak maddesi olan 101. maddesinde ( ... kendisi ile beraber yaşayan şahıslar veya
mahiyetinde çalışanlar gibi, yardımcılara işin tevdiinden söz edilmekle maddede
yazılı kişilerin sınırlayıcı değil örnek olarak gösterildiği açıkça belirtilmektedir.
Bu yardımcı, borçlunun açık veya gizli rızasıyla ifa ya da haklı kullanma eylemle-
rine katılan herhangi bir kişi olabilir. Bu durumda Amerika’daki muhabir bankayı
davacı bankanın yardımcısı kabul etmek ve onun yanlış işleminden ve davalı it-
halatçıya karşı davacı bankayı sorumlu tutmak gerekmektedir. Muhabir bankanın
yanlış işlemi nedeniyle ödediği paranın sorumlusu davalı olamaz. Bu sebeplerle
davanın reddi gerekirken taraflar arasındaki ilişkinin bir vesikalı akreditif işle-
mi olduğu hususu ve vesikalı akreditifin özelliği üzerinde durulmadan davalının
ithal süresinin uzatılmasını talep etmediği gibi ilişki dışındaki bir nedene daya-
nılarak davanın kabulü bozmayı gerektirmiştir. Davacı bankanın yardımcısı du-
rumundaki Amerika’ daki muhabir bankası olan ( Bankers Trust Company )’ye
tabiatiyle rücu hakkı saklıdır, “ Y. 11. HD., T. 15.11.1982, E. 4852/5626 K., naklen
Kazancı Otomasyon)
94
Tekinay/Akman/Burcuoğlu/Altop, 1204; Eren, 1084; Kılıçoğlu, 647.
95
Gauch/Schleup/Schmid/Rey, PN. 2878, 141; Tekinay/Akman/Burcuoğlu/Al-
top, 1205.