TBB Dergisi 105. Sayı

TBB Dergisi 2013 (105)

Erkan ŞENSES

391

da, kavramın daha dikkatli seçilmesi gerekmekteydi

. Savunmada sı-

nırın aşılması ile sınırın aşılmasının mazur görülebilecek korku, telaş-

tan kaynaklandığı durumların tayini çok güçtür. Sınırın aşılmasında

tayine yarayacak ölçütlerin psikolojik tahlilleri gerektirdiği ve bazen

öldürme olaylarının sadece fail ve maktulün bulunduğu ortamlarda

gerçekleştiği düşünüldüğünde sınırın aşıldığının tespiti bir yana meş-

ru savunma koşullarının tespiti bile zordur. Bu durumun bazen haksız

kararlara da yol açarak yargı kararlarına duyulan güveni zedeleyebil-

me olasılığı bulunmaktadır.

dd. Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Hataya Düşülmesi

Ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenlere ait koşulla-

rın gerçekleştiği hususunda kaçınılmaz bir hataya düşen kişi, bu ha-

tasından yararlanır. Ceza sorumluluğunu kaldıran nedenler, hukuka

uygunluk nedenleri ve kusurluluğu etkileyen nedenlerdir

. Hata ha-

linde failin iradesi ile gerçek arasında bir fark vardır. Yani failin iradesi

ile gerçek arasında bir fark varsa kişinin hataya düştüğü kabul olunur.

Ceza hukukunda hata, failin bir fiilin suç olduğunu ya da olmadığını

değerlendirmesi sırasında var olabileceği gibi suçun unsurlarında da

ortaya çıkabilir

. Türk Ceza Kanunu m. 30/3-4 hükmüne göre; ceza

sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenlere ait koşulların gerçek-

leştiği hususunda kaçınılmaz bir hataya düşen kişi, bu hatasından ya-

rarlanır. İşlediği fiilin haksızlık oluşturduğu hususunda kaçınılmaz bir

hataya düşen kişi cezalandırılmaz.

Madde gerekçesinde

‘hatanın kaçınılabilir olması durumunda ise, kişi

işlediği fiilden dolayı sorumlu tutulacak ve fakat bu hata, temel cezanın belir-

Mustafa, Özen, “5237 Sayılı Ceza Kanunu’ na İlişkin Eleştiriler”, Türkiye Barolar

Birliği Dergisi, Sayı 65, Temmuz-Ağustos 2006, s. 207; yazara göre farklı yerlerde

benzer iki olay meydana gelse, faillerden birinin cezasız kalması, diğerinin ise

ceza alması mümkündür. Bu nedenle bu düzenleme yürürlükten kalkmalıdır.

Madde gerekçesinde de, “Hükümet tasarısının 23 ncü maddesinin üçüncü fıkra

veya bendinde düzenlenen ‘hukuka uygunluk nedenlerinde hata’ ile ilgili hüküm,

bölüm başlığına paralel olarak değiştirilmiştir. Madde metnindeki ‘hukuka uy-

gunluk nedenleri’ yerine, ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenler’

ibaresi konulmuştur” denilmiştir.

Veli Özer, Özbek, “Türk Ceza Hukuku’nda Hata (m. 30)”, CHD Ceza Hukuku

Dergisi, Ağustos 2008, Sayı: 7, s.83.