148 / 473
TBB Dergisi 2013 (106)
Ahmet Cshit İYİLİKLİ
147
sonucunu haklı göstermeye yarayan maddi vakıalardır
18
. Bu maddi
vakıalar, talep neticesini haklı göstermeğe elverişli maddi bir fiil ya
da hukuki bir muamele olabilir
19
. Somut olaya uygulanacak hukuk
kuralları
20
, dava sebebi olarak kabul edilemez
21
. Keza, Hukuk Muha-
kemeleri Kanunu da, dava sebebine yüklenen anlamın, hukuki sebep
olmadığını, vakıalar olduğunu açıkça belirtmiştir
22
.
B. Dava Sebebi ile Hukuki Sebep Kavramlarının
Karşılaştırılması
Hukuki sebep, çıplak manada, hukuki muameleye esas teşkil eden
gaye ve maksada denir
23
ve saik ile karıştırmamak gerekir. Zira saik
hukuki muamelenin yapılmasına sebep olan enfüsi ve şahsi amillerdir,
kaldı ki, hukuk, saikten ziyade, hukuki sebep ile meşgul olur
24
. Medeni
yargılama hukuku cihetinden hukuki sebep ise; tarafların iddia ettiği
hayat olayının dahil olduğu hukuki ilişki, bir diğer ifadeyle, vakıaların
ilintili olduğu hukuk normudur
25
. Kısaca somut ihtilafa uygulanacak
hukuk kuralları ya da kanun hükmü olarak da tanımlanabilir. Hukuk
18
Kuru, s. 224. “Vakıalar davanın temeli ve gerçek sebebidir. Çünkü, sadece bu va-
kıalar davanın sınırını çizmekte olup, hakim ancak o vakıalara münhasıran ince-
leme yapabilmektedir.”; Yıldırım, Dava Teorileri, s.41. “Dikkat edilmelidir ki, bir
hayat olayında yer alan vakıalar, ilgili, ilgisiz bir sürü vakıalar değil, bir vakıalar
kompleksini oluşturmak için gerekli ve yeterli olan vakıalardır.”; Yılmaz, Islah,
s.158. “Bu vakıalar, dava açılmasına neden olan tüm vakıalar değil, davanın o kişi
lehine bağlanması için doğrudan doğruya önemli olan vakıalardır.”
19
Burhan Gürdoğan, Medeni Usul Hukukunda Kesin Hüküm İtirazı, Ankara 1960,
s. 79.
20
Üstündağ, s.37.
21
Kuru, s. 224. “Hakim tarafından re’sen nazara alınma bakımından dava sebebin-
den maksat, hukuki sebepler olmayıp, davacının davasını dayandırmış olduğu
vakıalardır.” Aksi düşünce için bkz. Postacıoğlu, Davanın ve Kaziyei Muhkeme-
nin Unsuru Olarak Hukuki Sebep, s.501. “Davanın sebebi olaylarla netice-i talep
arasında bağlantı kurmak imkanını veren olayların hukuki mahiyeti ve dahil ol-
dukları hukuki kategoridir.”
22
Üstündağ, s.84. “Usul Kanunumuz muvacehesinde, davacı dava dilekçesinde
dava talebini inşa eden bilcümle maddi vakıaları beyan etmek zorundadır.”
23
Hıfzı Veldet, Medeni Hukukun Umumi Esasları, İstanbul 1948, s.330.
24
Veldet, s.332. “ Sebep, objektif ve hukukidir. Saik ise, tamamen sübjektif ve şahsi-
dir ve bu itibarla bunun hukuk bakımından ehemmiyeti çok daha azdır.”
25
Dava sebebinden kastın, hukuki sebep olduğunu savunan görüşler için bkz. Pos-
tacıoğlu, Davanın Unsuru Olarak Hukuki Sebep Ve Kesin Hüküm, Recai Seçkin’e
Armağan, s.503; Berkin,Medeni Usul Hukuku Esasları, İstanbul 1969, s.175 vd;
Domaniç, Hukukta Kaziye Muhkeme Nispi Kuvveti, İstanbul 1964,s.50; Belgesay,
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Şerhi, İstanbul 1940, s.56.