154 / 473
TBB Dergisi 2013 (106)
Ahmet Cshit İYİLİKLİ
153
kan yani öngörülemeyen maddi vakıaların eklenmesi söz konusu ise,
davayı değiştirme ve genişletme yasağı doğmaz. Keza, ikinci dilekçe
ya da cevaba cevap dilekçelerinin verildiği safhada mevcut ve ön görü-
lebilir olup da dava dilekçesinde dile getirilmemiş olan vakıa, vakıalar
kompleksine (zincirine) zımnen dâhil ise yani dilekçelerde bildirilmiş
olan ana vakıalar grubunu açıklıyor, tamamlıyor yahut gerekçelendi-
riyor
40
ise bu yeni vakıanın sonradan yargılamaya sokulması da ya-
sak kapsamında mütalaa edilemeyecektir
41
. Ancak, bu açıklamalar ve
ilavelerin ana vakıa ile çelişik olmaması gerekir
42
. Buna karşın, yeni
vakıa, müstakil bir zincir niteliği taşıyor, yani dava dilekçelerinde bil-
dirilen vakıalara zımnen dahil değilse, onları açıklayan, tamamlayan
yahut gerekçelendiren nitelikten yoksun ise, bu yeni vakıanın sonra-
dan yargılamaya sokulması davanın değiştirilmesi ve genişletilmesi
yasağı kapsamında kalacaktır
43
. Bu yasağın istisnaları ise tarafın açık
muvafakati ve bir kereye mahsus olmak üzere ıslahtır. HMK 141/2.
maddesinde ise, iddia ve savunmanın değiştirilmesi ve genişletilmesi
yasağında, ıslahın istisna olduğu düzenlenmiştir. Görüldüğü üzere bu
yasağın istisnası açık muvafakat ve ıslah müessesidir
44
. Tarafın muva-
fakati olmaması halinde başvurulacak yegâne usuli yol ıslah olduğun-
dan, aşağıda bu istisna düzenlemenin dava sebebi ile olan ilişkisine
değineceğiz.
Hukuki sebeplerin değiştirilmesi ve genişletilmesi ise yasak kap-
samına dahil değildir
45
. Zira, hukuki sebepler hakim tarafından re’sen
dikkate alınacağı için, yapılan ilave ve değişiklikler iddia ve savun-
manın değiştirilmesi ve genişletilmesi cihetinden önemi haiz olmaya-
caktır
46
. Davacı gibi, davalı için de, cevap ve ikinci cevap dilekçesinde
bildirmiş olduğu vakıaları genişletmesi ve değiştirmesi yasak kapsa-
mındadır
47
. Bir diğer ifadeyle, dava sebebi olan vakıalarının değiştiril-
mesi ve genişletilmesi davanın her iki tarafı için de geçerlidir.
40
Kuru, s.229.
41
Alangoya, Dava Temeli, s. 84.
42
Kuru, s. 230.
43
Üstündağ, s. 27.
44
Alangoya İlkeler, s. 109.
45
Kuru, s. 224.
46
Üstündağ, s.26.
47
Yılmaz, Islah, s.39.