160 / 473
TBB Dergisi 2013 (106)
Ahmet Cshit İYİLİKLİ
159
dâhil olsun
69
. Dava sebepleri ile talep sonucuna yönelik hukuki sebep
davayı aydınlatma kurumunun konusudur
70
. Yani dava sebepleriy-
le
71
talep sonucundaki belirsizlik ve çelişkinin giderilmesi amacıyla
bu kuruma başvurulur
72
. Talep sonucundaki tereddüt, talebin belir-
sizliği
73
ya da vakıa ile talebin örtüşmemesinden kaynaklanabileceği
gibi
74
hukuki sebeple de ilgili olabilir. Örneğin dava dilekçesinde iş-
tirak halinde mülkiyet hükümlerinden bahsedilir. Diğer hissedarlarla
taşınmazın kullanımında anlaşmazlık çıktığını ve bu sebeple ortaklı-
ğın izalesini dilekçede belirtilmesine karşın, sonuç bölümünde iştirak
halindeki mülkiyette, iştirakin çözülerek paylı mülkiyete geçilmesini
talep eden bir kişiye, hâkim dava sebepleriyle talep sonucundaki çe-
lişkiden ötürü, davanın hukuki sebebine gayrı muvafık dile getirilen
talebin, gerçekte neyi murat ettiği konusunda ortaklığın giderilmesi
mi? yoksa iştirakin çözülmesi mi? olduğunu bu madde mucibince so-
rabilmelidir. Bu varsayımda, yani talep sonucunun, hayat olayına uy-
gun olmadığı durumda, uyumsuzluğun, hâkim hukuk re’sen uygular
ilkesi ile aşılabileceği de savunulmuştur
75
. Ancak, talebin uygun ya
da yerinde olmadığı hallerde davayı aydınlatma kurumu kapsamın-
da kalmayacaktır
76
. Kanaatimizce, buradaki ihtimal, talebin hukuken
mesmu olmaması ile ilgilidir. Yoksa talep sonucunun, muhakemeye
69
Tercan, Aydınlatma Yükümlülüğü, s.50.
70
Alangoya, İlkeler, s.145.
71
Tercan, Aydınlatma, s.28.
72
Alangoya, İlkeler, s.143 vd.
73
Meriç, (Davayı Aydınlatma), s. 391.
74
Meriç, (Davayı Aydınlatma), s. 393. “Tarafın talep sonucunun getirilen hayat olayı
ve unsurları ile örtüşmediği durumlarda ise uygun olmayan bir talep kavramın-
dan bahsetmek doğru olmayacaktır. Bu halde uygun olmayan talep kavramından
değil, dava konusuna ilişkin bir belirsizlikten bahsetmek gerekecektir. Esasen bu-
rada belirsizlik, talep sonucunun yüzeysel olması ya da belirsiz ifadelerle açıklan-
mak istemesi şeklinde gerçek haliyle değil, yargılamaya getirilen hayat olayından
doğabilecek bir talep sonucu olmamasını ifade etmektedir.”
75
Meriç, (Davayı Aydınlatma), s.394. “Talep sonucunun hayat olayına uygun ol-
madığı hallerde, bu uyumsuzluğun hâkimin hukuku kendiliğinden uygulaması
yoluyla aşılmasının mümkün olup olmadığı olacaktır. Bu hususta hâkimin talep
sonucunu hayat olayına uydurması için tarafın dikkatini çekerek aydınlatma öde-
vini yerine getirmesi gerekecektir. Hâkimin hukuku uygulamak adına davayı
aydınlatma yükümlülüğüne başvurmadan hayat olayından çıkarılan talep sonu-
cuna hüküm vermesi, davacının sübjektif iradesinin hayat olayına ilişkin talep
sonucuna yöneldiğinin açıkça anlaşılması halinde ancak söz konusu olacaktır.”
76
Meriç, (Davayı Aydınlatma), s. 392. “Hâkimin davayı aydınlatma yükümlülüğü,
talebin uygun olmaması halinde bulunmamaktadır.”