162 / 473
TBB Dergisi 2013 (106)
Ahmet Cshit İYİLİKLİ
161
sorma ödevi de aydınlatma ödevi içinde sayılmalıdır. Bu ilkeye da-
yanılarak, açıklama ve aydınlatma kapsamında iddia ve savunmanın
değiştirilmesi ve genişletilmesi yasağına rağmen, vakıalara yeni ila-
veler ve genişletmeler yapılamayacaktır
81
. Bu ödevin amacı, hakikate
ulaşılarak
82
, yargılamanın amacının gerçekleştirilmesidir
83
.
B. Dürüst Davranma ve Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü İle
Dava Sebebi Kavramı Arasındaki İlişki
Davanın ikamesi ile taraflar ve taraflar ile mahkeme arasında bir
dava ilişkisi tesis olur
84
. Bu usul hukuku münasebetinin tesisine mües-
sir olan davanın vücut sebebi, vakıalardır. Soyut hakkın, ancak inkâr
edildiği, ihmal ya da ihlale uğradığı vakit dava edilebilecek olması, bir
diğer ifadeyle, ancak hayat vakıalarına istinaden ileri sürülebilmesi ge-
rekliliği, hem dava hem de hakkın, yani dava hakkının temelini
85
oluş-
turan vakıalara (dava sebebi) çekirdek
86
ve fonksiyonel bir görev yük-
lemektedir. İşte, bu dava ilişkisi, davanın derdestliği süresince devam
edecektir. Bundan dolayı, süreç boyunca, gerek taraflar usuli hak ve
yetkilerini kullanırken, gerekse vakıa ve delilleri mahkemeye taşırken,
birbirlerine ve mahkemeye karşı dürüst, iyi niyetli ve samimi olmala-
rı gerekir
87
. Gerçekte bu durum, maddi hukuktaki dürüstlük kuralı-
nın yargılama hukukundaki tezahürü
88
olarak Hukuk Muhakemeleri
Kanunu’nda da yasal kimliğe kavuşmuştur (HMK m.29). Dürüstlük
kuralı, sadece hukuki işlemden doğan hakların kullanılması ve borçla-
ziynet ve çeyiz eşyası bedelinin düşülmesi suretiyle kalan miktarın davacının ev-
lilik gideri ve işten ayrılmaya dayalı kazanç kaybı nedeniyle istenilen tazminat
olduğu gözetilerek, bu istemlerin genel hükümlere tabi olarak istenebileceği ve bu
nedenle Aile Mahkemesi görevli olmadığından görevsizlik kararı verilmesi gerek-
mektedir. Çeyiz ve ziynet eşyalarına yönelik talepte de Aile Mahkemesinin görev-
li olduğu gözetilerek tarafların bu konuda gösterdikleri deliller usulünce toplana-
rak gerçekleşecek sonucuna göre karar verilmesi gerekir. Mahkemece anlatılan
gerekliliklere uyulmadan yazılı şekilde maddi tazminata karar verilmesi; usul ve
yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir.” (2.HD 01.11.2011, 17745/17814).
81
Karslı, s.247; Tercan, Aydınlatma Yükümlülüğü, s.29.
82
Yılmaz, Islah, s.67; Alangoya, İlkeler, s.141.
83
Tercan, Aydınlatma Yükümlülüğü, s.4 vd; Alangoya, İlkeler, s.146.
84
Belgesay, s.106. ; Üstündağ, s.10.
85
Alangoya, İlkeler, s.106.
86
Alangoya, İlkeler, s.102. “Bu vakıalar bütünü her hukuki sonucun vazgeçilmez
şartıdır. Zira hukuk, sonuçları bunlara bağlar.”
87
Ramazan Arslan, Medeni Usul Hukukunda Dürüstlük Kuralı, Ankara 1989, s. 48.
88
Arslan, Dürüstlük Kuralı, s.53.