164 / 473
TBB Dergisi 2013 (106)
Ahmet Cshit İYİLİKLİ
163
manın yanlış ve gerçek dışı vakıalar üzerine kurulmasını tazammun
etmez
100
, tarafların serbest iradesi, devletin yargılama yetkisini abesle
iştigale sevk etmemelidir
101
. Aksi halde hukuki güven ve barış sağla-
namaz
102
. Devletin yargılama yetkisi hakları teminat altına almaktan
uzak salt bir şekilden ibaret olur. Taraflar dava sebebi teşkil eden ha-
yat olaylarını eksiksiz, doğru ve sadece kendi lehine olanları değil, tü-
münü bildirmelidir
103
. Zira hâkim hayat olayına uzak ve yabancıdır,
bildiği oranda hakikate ulaşacaktır
104
, bu nedenle yanıltılmaktan ya da
eksik vakıadan korunma ihtiyacı içinde olmalıdır
105
. Tarafların vakı-
aları dayandırdığı hukuki sebeplerin yanlış, eksik ve yanıltıcı olması
bu yasak kapsamında sayılmayacaktır
106
. Zira somut olaya denk düşen
hukuk kuralı hâkim tarafından resen uygulanacaktır
107
. Tasarruf ve ta-
raflarca getirilme ilkesi gereğince tarafların gerek tek taraflı, gerekse
anlaşarak mahkemeye doğru olmayan vakıaları getirmeleri, gerçeği
söyleme yükümlülüğü ilkesini bertaraf için ikrar, kabul ya da isticvap
müessesenin amacına aykırı, yani kötü niyetli kullanılması ihtimali
de, gerçeği söyleme yükümlülüğü karşındaki durumu da ilgili başlık
altında ayrıca değerlendirilecektir. Doğruyu söyleme yükümlülüğü
Hukuk Muhakemeleri Kanunu 29. maddesinde düzenlenmiş ancak
müeyyidesi konulmamıştır. Hukuk yargılamasında gerek vakıaların,
gerekse delillerin ikamesinde bu ilkeye aykırı davranıldığının hâkim
tarafından anlaşılması halinde bu hususlar delillerin takdirinde dikka-
te alınmadığı gibi, hükme de esas alınmayacaktır. Vakıaların gerçek-
liği ise, dış dünyada fiilen gerçekleşen olgular ile kişinin sübjektif algı
ve izlenimlerine
108
göre belirlenecektir.
100
Alangoya, İlkeler, s.41.
101
Arslan, Dürüstlük Kuralı, s.122. “Hukuk davasını yalnızca tarafları ilgilendiren
özel bir hadise olarak kabul etmek isabetli olmaz. Dava, aynı zamanda devletin
yargı organını ve bir anlamda toplumun da konusudur.”
102
Tercan, Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü, s.195. “Hukuk yargılamasının amacı doğ-
ru ve adil karar vermektir. Verilen kararın adil olması, davanın tarafları arasında-
ki uyuşmazlığı, onların arasındaki maddi hukuk ilişkisine uygun olarak, tarafları
tatmin edici bir çözüme kavuşturmasının yanı sıra, belki ondan daha önemli ola-
rak, kamuoyunu da tatmin etmeye, toplumsal ve hukuki barışı sağlamaya yönelik
olmasını da gerektirir.”
103
Tercan, Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü, s. 184 vd; Alangoya, İlkeler, s. 120.
104
Tercan, Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü, s. 185.
105
Arslan, Dürüstlük Kuralı, s.114.
106
Tercan, Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü, s. 190.
107
Alangoya, İlkeler, s.159.
108
Tercan, Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü, s. 191.