TBB Dergisi 106. Sayı

Hukuk Yargılamasında Dava Sebebi Üzerine Bir İnceleme

160

getirilen vakıa ile örtüşmemesi durumunda talebin uygun olmadığın-

dan bahsetmek doğru olmayacaktır

. Yukarıda ifade ettiğimiz gerek

vakıaların belirsiz ve çelişik olması; gerekse talep sonucunun belirsiz

olması ile talep sonucunun hayat olayları ile örtüşmemesi yahut vakı-

aların hukuki sebep ile çelişik olması ihtimallerinde, davayı aydınlat-

manın sınırını, dava sebebi, yani hayat olayları belirleyecektir. Dava-

cının ileri sürdüğü maddi vakıanın dışına çıkılamayacaktır

. Talebin

ferdileştirilmesine yarayan vakıalarda belirsizlik ya da çelişki varsa bu

belirsizlik ve çelişiklik giderilmelidir. Ancak bu noktada da, mahkeme

vakıaların dışına asla çıkmamalıdır

. Aksi halde bu husus, aydınlatma

ödevi değil, bilakis, taraflarca getirilme (HMK m.25) ilkesine aykırılık

oluşturur. Örneğin davacı satış vaadine dayalı olarak bir taşınmazın

kendi namına tescili tazammun eden bir dava açsa, davalı da akdin

geçersizliği ya da feshi savunmasını ispat etse, bu kerre, mahkeme,

davacı alıcı, dava konusu taşınmazda bir muhdesat vücuda getirmiş,

bunan dolayı arzı iktisap şartları oluşmuştur, diye resen bir tahkikata

girişemeyecektir. Zira böyle bir vakıa, ancak taraflar tarafından ileri

sürülebilecektir. Talep sonucunda yukarıda bahsettiğimiz gibi bir be-

lirsizlik ya da çelişiklik varsa, bu belirsizlik ve çelişikliğin giderilmesi

için de davayı aydınlatma kurumuna başvurulmalıdır

. Hâkimin soru

Meriç, (Davayı Aydınlatma), s.393.

Meriç, (Davayı Aydınlatma), s. 390.

Alangoya, İlkeler, s.130.

“Mahkemenin 24.06.2008 tarihli tarafların boşanmalarına, davalı kocadan 500.00

TL yoksulluk nafakası, 30.000 TL maddi.10.000 TL manevi tazminatın alınıp, da-

vacı kadına verilmesine ilişkin ilk hükmünün davalı koca tarafından kusur, taz-

minatlar ve nafaka yönlerinden temyizi üzerine Dairemizin 20.01.2010 tarihli boz-

ma ilamıyla diğer temyiz itirazları reddedilerek, hüküm sadece maddi tazminat

yönünden bozulmuştur. Maddi tazminata ilişkin bozmada ise, davacının talep

ettiği maddi tazminatın Türk Medeni Kanununun 174/1. maddesi kapsamında

olmadığı, ayrı harca tabi bağımsız bir talep olduğu belirtilerek, öncelikle bu talebe

ilişkin ayrıca harç yatırılmadığından peşin nispi harcın tamamlatılması, tamam-

landığı takdirde esasının değerlendirilmesi gerektiğine değinilmiştir. Mahkemece

bozma ilamına uyulmakla birlikte bozma ilamının gereği yerine getirilmemiştir.

Harç tamamlatılmış, ancak maddi tazminat talebinin niteliği üzerinde durulma-

yarak, hiçbir inceleme ve araştırma yapılmadan maddi tazminatın bir bölümünün

Aile Mahkemesinin görevine girmeyen genel hükümlere dayalı talep olduğundan

görev hususu düşünülmeden; 30.000 TL maddi tazminata hükmedilmiştir. Mah-

kemece yapılacak iş; 6100 Sayılı HMK. 31. maddesi uyarınca “hakimin davayı ay-

dınlatma yükümlülüğü” çerçevesinde, davacıdan istediği maddi tazminatın çeyiz

ve ziynet eşyasıyla ilgili bölümü hakkında bu eşyaların cins, nitelik, sayı olarak

hangi eşyalardan oluştuğunun bu eşyaların talep edilen bedeli hakkında açıklama

istenilmesi; dava dilekçesinde belirtilen 30.000 TL maddi tazminatla açıklanacak