171 / 473
Hukuk Yargılamasında Dava Sebebi Üzerine Bir İnceleme
170
belgelere ulaşıp, bunları inceleyebilme hakkı da hukuki dinlenilme
hakkının kapsamı içerisindedir. Dava sebebi, yani vakıalar açısından
ise, dava temelini oluşturan hayat olaylarını açıklamaya yarayan is-
pat araçlarının tartışılabilmesi ve karşı tez geliştirilmesi için önem arz
eder
140
. Kısaca, hukuki dinlenilme hakkı, vakıalar noktasında, üç temel
esasa dayanmaktadır. Bunlar konumuz açısından, vakıaların açıklan-
ması, dikkate alınması ve yargılama sırasında mahkemece bilgilendi-
rilme hakkıdır.
141
İddia ve savunmanın
142
genişletilmesi ve değiştiril-
mesi yasağı sebebiyle bir takım sınırlamalar getirilmişse, bu hukuki
dinlenilme hakkına aykırılık oluşturmaz. Hukuki dinlenilme hakkı,
dava sebebi ile doğrudan ilgilidir. Zira davanın temelini oluşturan ve
taraflarca getirilen vakıaların açıklanması
143
ve ispatı için mahkemece,
taraflara uygun ve makul süre verilerek, hayat olayları müzakere edil-
meli ki
144
, hakikate ulaşılsın ve sübjektif hak korunsun
145
, ancak bu hal-
de toplumun hukuka itimadı ve hukuk güvenliği
146
sağlanabilir. Keza
hukuki dinlenilme hakkına riayet edilmesi yargılama hukukunun
amacının sağlanması ile de doğrudan ilgilidir
147
. Zira hukuki dinlenil-
me hakkına uyulmadan yapılan yargılamada, dava sebebi olan vakı-
aların doğru şekilde tartışılması ve mahkeme tarafından anlaşılması
mümkün olmayacağı gibi, somut olaya uygulanacak hukuki tavsif de
eksik kalacaktır
148
. Kaldı ki bu husus gerçeği söyleme yükümlülüğü
ile de ilgilidir
149
. Bu çerçevede, vakıaların ileri sürülmesi ve açıklığa
kavuşturulması sınırlanmamalıdır
150
. Vakıalar dışında, taraflarca da-
bilgilenme hakkının dolayısıyla hukuki dinlenilme hakkının ihlali anlamına gelir.
Keza usulsüz tebligat da, hukuki dinlenilme hakkının ihlali sayılır.
140
“Davacı vekili müvekkilinin yeşil ışıkta geçtiğine dair tanık deliline dayanmış,
tanık isimlerini bildirmiştir. Mahkemece davalı tanıkları dinlenmiş davacı tanık-
ları dinlenmemiştir. Maddi vakıanın belirlenmesi için davacı tanık listesindeki
tanıkların usulüne uygun çağrılarak dinlenmesi ve tüm deliller birlikte değerlen-
dirilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde eksik inceleme
ile hüküm kurulması doğru değildir.” (17.HD 13.02.2007, 318/407).
141
Özekes, Hukuki Dinlenilme Hakkı, s. 331.
142
Özekes, Hukuki Dinlenilme Hakkı, s.35.
143
Özekes, Hukuki Dinlenilme Hakkı, s.33.
144
Özekes, Hukuki Dinlenilme Hakkı, s.33.
145
Tuluay, s. 121.
146
Özekes, Hukuki Dinlenilme Hakkı, s. 41.
147
Özekes, Hukuki Dinlenilme Hakkı, s. 65.
148
Özekes, Hukuki Dinlenilme Hakkı, s. 66.
149
Özekes, Hukuki Dinlenilme Hakkı, s. 80.
150
Özekes, Hukuki Dinlenilme Hakkı, s. 122.