175 / 473
Hukuk Yargılamasında Dava Sebebi Üzerine Bir İnceleme
174
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
III. Dava Sebebi Kavramının Dava Şartları Işığında Tetkiki
A. Dava Sebebi Kavramının Derdestlik İle İlişkisi
Bir davanın açılması ve halen görülmekte olmasına derdestlik de-
nir. Bu süreç, davanın açılmasıyla başlayıp, dava sonucunda verilen
hüküm, şekli anlamda kesinleşene kadar olan süredeki askı durumu-
dur
175
. Birinci davanın derdest olması demek, ikinci davanın açıldığı
tarihte birinci davanın henüz karar bağlanmamış olması veya kara-
ra bağlanmış olmakla beraber, verilen kararın henüz kesinleşmemiş
olması demektir
176
. Kısaca derdestlik, ikinci davanın açılması ile baş-
layıp, birinci dava şeklen kesinleşinceye kadar devam eden bir sü-
reçtir
177
. Açılan ve halen görülmekte olan her iki davanın aynı dava
olması, taraf, dava konusu (talep) ve dava sebebinde ayniyet olmasına
bağlıdır. Medeni yargılamada, bir davanın ikame edilip, halen görül-
mekte iken, aynı konu, sebep ve aynı taraflar arasında ikinci bir dava
açılması ihtimalinde derdestlik söz konusu olur
178
. Derdestlik, 6100 sa-
yılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 114. maddesinde açıkça dava
şartı olarak kabul edilmiştir. Bu değişiklik, yerinde olmuştur. Zira aynı
davanın ikinci kez görülmesi
179
zaman ve ekonomik kayıplara , çeli-
şik kararların verilmesine, kötü niyetli davranışları önleyerek, kamu
düzeninin korunmasına katkı sağlayacaktır. Keza dava şartı olarak
derdestlik, tek yargılama, tek hüküm ilkesinin gerçekleştirilmesine
de hizmet edecektir. Derdestliğin, dava sebebi ile olan ilgisi çok yakın
ve günceldir. Zira bir davada derdestliğin oluşabilmesi, her iki dava-
nın tarafları, netice-i talep ve dava sebebinin aynı olmasına bağlıdır
180
.
Dava sebebi bakımından ikinci dava ile birinci davadaki yaşam olay-
175
Tanrıver, s.5.
176
Tanrıver, s.43.
177
Tanrıver, s.51.
178
Kuru, s.244.
179
“Derdestlik itirazının yasaya konuluş nedeni aynı davanın yeniden açılıp görül-
mesinde davacı veya davalıların hiçbir hukuki yararının bulunmamasıdır. Bu an-
lamda derdestlik itirazı ile kesin hüküm arasında ayniyet bulunmaktadır.” (21.
HD 17.10.2006, 2973/10138).
180
Tanrıver, s. 60 vd; Yılmaz, Şerh, s.767. ; “Kısmi dava aynı zamanda taraflar arasın-
daki alacağın tespiti niteliğindedir. Taraflar arasındaki ilk dava kısmi, ikinci dava
ise ek dava olup, iki davanın aynı olduğundan söz edilemez.” (9.HD 06.10.2008,
29856/25201).