191 / 473
Hukuk Yargılamasında Dava Sebebi Üzerine Bir İnceleme
190
B. Dava Sebebi Kavramının İkrar
ve İsticvap Kurumundaki Rolü
Dava dilekçesinde davacı, istinat ettiği maddi vakıaları, hasmı
ile ihtilaf halinde olduğu noktaları belirtecektir. Zira üzerinde ihtilaf
bulunmayan vakıalarda ispat ve tahkikata lüzum yoktur
273
. Bu sebep-
le, ikrar ve isticvap
274
, taraflarca ileri sürülen vakıaların gerçekliğinin
tespitine hizmet ettiğinden
275
, konusu, ancak maddi vakıa, yani hayat
olaylarıdır
276
. Usul hukukundaki ikrar müessesinin maddi hukuktaki
görünümü Borçlar Kanunu 18. maddesindeki borcun sebebini içer-
memiş olsa bile borç tanıması geçerlidir, hükmüdür. Hukuk yargıla-
masında tasarruf ilkesi ve malzemenin taraflarca getirme ilkesinin bir
sonucu olarak maddi hukukta da taraflara tam bir serbesti tanınmış
277
ve ikrarda manevi unsur aranmamıştır
278
. Bir diğer ifadeyle, ikrar,
beyanda bulunan kişinin iradesine uygun olmasa, yani ikrarda bulu-
nan kimse ikrar kasıt ve niyeti taşımasa bile salt bu beyan ile ikrara
konu vakıa çekişmesiz hale gelecektir
279
. Bu hukuk yargılamasındaki
taraflarca getirilme ilkesinin de bir sonucudur
280
. Keza burada huku-
ki sonuca yönelmiş irade değil, beyan iradesi esastır. Meğerki ikrara
konu vakıa gerçeğe uygun olmadığı ispatlansın
281
. Taraflarca hazırla-
ma ilkesinin geçerli uygulandığı dava ve işlerde ikrar hâkimi bağlar
282
.
İkrarın bir delil değil, çekişmeli olan vakıayı çekişmesiz hale getiren
bir ispat aracı olduğu da savunulmuştur
283
. İkrarın konusunu hukuki
sebep oluşturmaz. Kişinin kendi aleyhine olan maddi vakıalar, ikra-
rın konusunu oluşturur. Kişinin kendi lehine olan maddi vakıalarda
sadece dinlenilmesi söz konusu olabileceğinden, kişinin kendi lehine
olan maddi vakıalar ikrarın konusu olamaz. Belki mahkemece takdiri
273
Belgesay, s.11.
274
Tercan, İsticvap, s.278 vd.
275
Tercan, İsticvap, s.100.
276
Erdal Tercan, Medeni Yargılama Hukukunda İkrarın Geri Alınması, (Batider
1998, C.XIX, S.3, s.115-133), s.116.; Tercan, İsticvap, s.102. ; Karslı, s.473.
277
Tercan, Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü, s.182.
278
Adnan Deynekli, İkrarda Manevi Unsur, TBB Dergisi, (2006, S.64, s.321-336), s.330.
279
Taylan Özgür Kiraz, Medeni Yargılama Hukukunda İkrar, Ankara 2005, s.275.
280
Kiraz, s.282.
281
Tercan, İkrar, s.124.
282
Hakim, resen araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda, taraflarca ileri sürülme-
miş olan maddi vakıaları da re’sen gözetebilir, bütün delillere kendiliğinden mü-
racaat eder, ikrar ve yemin hakimi bağlamaz ve isticvap hükümleri uygulanmaz.
283
Tercan, İkrar, s.131.