325 / 473
Tazminat Hükmünün Değiştirilmesi Amacıyla Açılan Davanın Yargılama Hukukundaki Yeri
324
3. TAZMİNATIN TESPİTİ
I. Tazminat ile Zarar Arasındaki İlişki
Tazminatın kapsamını tayin eden temel unsur uğranılan zarardır.
Borçlar Hukuku bağlamında haksız fiilin borç kaynağı olması yönüyle
ilgilenilmektedir. Haksız fiilin borç doğurmasından amaç doğan zara-
rın giderilmesidir
42
. Tazminat zararın üst sınırını oluşturur. Bu sınırın
üzerinde tazminata hükmedilmesi söz konusu olmaz. Çünkü tazmina-
tın amacı zararı gidermektir
43
.
Tazminat zararın altında kalabilir. Tazminat davasında birinci
aşama zararın hesabı, ikinci aşama ise tazminatın hesaplanmasıdır.
Tazminatın hesaplanmasında indirim sebeplerinin dikkate alınması
sebebiyle tazminat zararın altında kalabilir
44
.
II. Tazminatın Şekli ve Kapsamı
Borçlar Kanunu’nun 51’nci maddesine göre, hakim tazminatın
kapsamını ve ödenme biçimini durumun gereğini ve özellikle kusurun
ağırlığını göz önüne alarak belirler. Bu bağlamda tazminata genellikle
para olarak hükmedilmektedir. Ancak kanunun bu düzenlemesi ha-
kime para yerine başka bir tazmin şekline de karar verebilme olanağı
tanımıştır.
Zararın tazmininde en çok iki yol karşımıza çıkmaktadır. Zararın
para ödenerek giderilmesi söz konusu ise nakden tazmin; para öden-
mesi dışında bir yolla giderilmesi söz konusu ise bu tarzdaki tazmin
aynen tazmin olacaktır.
Aynen tazmin halinde haksız fiilden önceki durum yeniden ve ay-
nen tesis olunur
45
. Bu durumda zarar görenin malvarlığının eski haline
getirilmesi için para ödenmesi dışında bir yol izlenecektir. Örneğin,
zarar verilen malın tamir edilmesi veya yok edilen bir malın bir eşinin
verilmesi gibi hallerdir.
Nakden tazminde ise, zararın para ile ödenerek giderilmesi kararı-
na hükmedilmektedir. Bir başka ifadeyle nakden tazmin zarar görenin
42
Kılıçoğlu, s. 410.
43
Oğuzman/ Öz, s. 548.
44
Kılıçoğlu, s. 411.
45
Reisoğlu, s. 169.