TBB Dergisi 106. Sayı

TBB Dergisi 2013 (106)

Özcan ÖZBEY

Sözleşme’de öngörülmüş olandan daha geniş ölçüde sınırlandırılmalarını

amaçlayan bir etkinliğe girişme ya da eylemde bulunma hakkı verdiği biçi-

minde yorumlanamaz.”

Açıktır ki, bir hakkın içeriği üzerinde bir sınırlama, o hakkın yok

edilmesi gibi bir şeydir. Aynı zamanda, 2. fıkrada sayılan koşullardan

herhangi biri söz konusu olduğunda ulusal otoriteler müdahale et-

mekle yükümlü tutulmamışlardır, çünkü bu söz konusu hakkın içeri-

ğine bir sınırlama getirme anlamına gelirdi. Örneğin, kişinin şöhretine

ya da şerefine halel gelmesi her durumda bir suç ya da tazminat nede-

ni olarak görülmemelidir. Benzer tarzda, kamu önünde yargı gücünün

otoritesini tehlikeye atacak türden açıklamalar, böyle bir eleştiri her

yapıldığında cezalandırılmamalıdır. Başka biçimde söylenecek olursa,

ifade özgürlüğü hakkının kullanımı üzerinde bir kısıtlama ya da ce-

zai tedbir belirleme ve uygulama konusunda kamu otoritelerinin bir

yükümlülüğü yoktur, sadece böyle bir olanağı vardır. Farklı bir yakla-

şım, haklar ve değerler ya da çıkarlar arasında bir hiyerarşiye yol açar

ve ifade özgürlüğünün, örneğin insanlık onurunu ve şerefini koruma

hakkının, ahlâkın veya kamu düzeninin ardından listenin sonuna yer-

leştirilmesiyle sonuçlanırdı. Veya böyle bir hiyerarşi, hakların eşitliği-

ni sağlayan ve bir hakkın kullanımı üzerinde daimi sınırlamalara izin

vermeyen Sözleşmeye de aykırı olurdu.

Sözleşmeye uygun ifade özgürlüğü kısıtlama koşulları aşağıda

açıklanmıştır.

B. KISITLAMANIN YASAYLA ÖNGÖRÜLMESİ

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10. maddesi 2. fıkrasında

belirtilen kısıtlamaların en temel koşulu, kısıtlama ve yaptırıma bağ-

lamanın yasayla öngörülmüş olmasıdır.

Bu koşul gereğince ifade

özgürlüğünün kullanılmasına yapılacak her hangi bir müdahalenin

ülkenin yasalarında bir temeli olması gereklidir. Kural olarak bunun

anlamı, parlamento tarafından kabul edilmiş yazılı ve aleni bir yasa

Macovei, Monica, “İfade Özgürlüğü”, Avrupa Konseyi İnsan Hakları El Kitapları,

Avrupa Konseyi İnsan Hakları Genel Müdürlüğü, Strasbourg, 2001, s. 36.

Koçak, Mustafa, “Düşünceyi Açıklama ve Yayma Özgürlüğünün Bir Sınırlama

Nedeni Olarak Cumhuriyetin Nitelikleri”, Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler

Aylık E- Dergi, Kasım 2003, Sayı 21,

mkocak-1.htm, Erişim: 11.01.2010.