TBB Dergisi 106. Sayı

TBB Dergisi 2013 (106)

Özcan ÖZBEY

valı devletin takdir yetkisini makulce, dikkatlice ve iyi niyetle kullanıp

kullanmadığını belirlemekle sınırlıdır; Mahkeme’nin yapması gereken

şey, şikayet konusu müdahaleye bir bütün olarak olayın şartları ışı-

ğında bakmak ve müdahalenin ‘izlenen meşru amaçla orantılı’ olup

olmadığına ve ulusal makamlar tarafından müdahaleyi haklı kılmak

için gösterilen gerekçelerin ‘ilgili ve yeterli’ olup olmadığına karar

vermektir (bk. 26.11.1991 tarihli Sunday Times – Birleşik Krallık (no.

2) kararı, parag. 50). Mahkeme bunu yaparken, ulusal makamların

Sözleşme’nin 10. maddesinde yer alan prensiplere uygun standartları

uyguladıklarına ve ayrıca konuyla ilgili maddi olayların kabul edilebi-

lir bir değerlendirmesine dayandıklarına ikna olmalıdır (bk. yukarıda

geçen Jersild kararı, parag. 31).”

Dink / Türkiye davasında

Mahkeme, Fırat Dink’i Türklüğe ha-

karetten dolayı mahkum etmenin, demokratik bir toplumda ifade öz-

gürlüğünün meşru biçimde sınırlanmasının temel koşulu olan “üstün

toplumsal gerekliliğe” hiçbir şekilde hizmet etmediği sonucuna var-

mıştır. Mahkeme’ye göre, “Fırat Dink’in mahkumiyetinin Yargıtay

tarafından onaylanması tek başına ya da ilgiliyi aşırı milliyetçi mili-

tanlara karşı koruma önlemlerinin yokluğu olgusuyla birlikte dikka-

te alındığında, ifade özgürlüğüne haksız bir müdahale niteliğini taşı-

maktadır.” Bu düşüncelerle Sözleşme’nin 10. maddesinin ihlal edildiği

kabul edilmiştir.

Anılan İçtihatlara göre 10. maddenin 2. fıkrasında belirtilen “ge-

reklilik”

“

acil bir sosyal ihtiyaç” anlamındadır. Akit devletlerin milli

organları, anılan ihtiyacın mevcut olup olmadığının değerlendirilmesi

konusunda belli bir takdir hakkına sahiptir.

Ancak bağımsız bir milli

mahkeme tarafından verilen kararlar da dahil olmak üzere, bütün mil-

li organların karar ve işlemleri, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin

denetimindedir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bu sebeple, bir

“sınırlama”nın, Sözleşme’nin 10. maddesinin güvencesinde olan ifade

özgürlüğü ile bağdaşıp bağdaşmadığı konusunda nihai kararı verme

yetkisini haizdir.

Bkz. Dink / Türkiye davası, 14.09.2010, Kar. No: 13160, Başvuru No: 2668/07, (Prg.

136) karar metni için bkz.

e.t. 18.08.2012.

Özbey, a.g.e., s. 354.

Çalışkan, a.g.e., s. 55.