51 / 473
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında İfade Özgürlüğü Kısıtlamaları
50
olmasıdır. Böyle bir kısıtlamanın mümkün olmasının gerekip gerek-
mediğine, ülkenin parlamentosunun karar vermesi gerekir. Örneğin,
başkalarına hakaret ettiği için hüküm giyen bir gazeteci ile ilgili bir
dava söz konusu olduğunda, başkalarına hakaret etme suçu ülke ya-
salarında tanımlanmış olmalıdır. Ya da yayın yasağı veya bir ifadenin
yayılması için kullanılan araçlara (kitap, gazete, fotoğraf makinesi vb.)
el konulması kararı alındığı ve uygulandığı takdirde, bu tür tedbirle-
rin ülkenin hukukunda yeri olması gereklidir. Aynı şekilde bir gazete
bürosu arandığında veya bir yayın istasyonunda yayın durduruldu-
ğunda ve istasyon yayından men edildiğinde, ülke yasalarında bu ted-
birlere temel olan hukuki hükümlerin bulunması gerekir.
17
Yasayla belirlenmiş olmak, yasaların öngörülebilirliği ve ulaşıla-
bilirliği ile ilgilidir. İnceleme konusu yapılan olayda, uygulanan yasal
kurallarla ilgili olarak vatandaşın yeterli bilgi sahibi olması ulaşılabi-
lirlik açısından gereklidir. Öngörülebilirlik ise, vatandaşların davra-
nışlarını ona göre ayarlamalarına imkan sağlayacak ölçüde kuralların
açıklıkla formüle edilmesidir. Davranışlarının sonuçlarını vatandaşlar
öngörebilmelidir.
18
Sözleşmenin 8-11. maddelerinde yer alan yasa deyimi şekli an-
lamda değil fakat maddi anlamdadır. Diğer bir deyimle sözleşmede
geçen yasa ve yasal kelimeleri münhasıran yasama organı (parlamen-
to) tasarruflarına atıfta bulunmamaktadır. Hak ve özgürlüklerin hangi
tür düzenleyici tasarruflarla düzenleneceği (sınırlamalar vb gibi) bir
iç kamu hukuku sorunudur. Sözleşme dilindeki “yasa” türü ne olur-
sa olsun (kanun, tüzük, yönetmelik, yerleşik içtihat vb) soyut norm
koyan yani düzenleyici tasarruflardır ve 02.08.1984 tarihli “Malone /
İngiltere”
19
ve 26.04.1979 tarihli “Sunday Times / İngiltere”
20
kararla-
rında belirtildiği üzere Anglo - sakson hukukundaki yazılı olmayan
içtihat hukuku (Common law) sözleşmedeki anlamıyla “ yasa” dır.
21
17
Macovei, a.g.e., s. 56.
18
Bıçak, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü”…, s.
272.
19
Malone-Birleşik Krallık, 02.08.1984, 8691/79, Seri A-84, kararın Türkçe metni için
bkz. Doğru, Osman, “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları”, T.C. Adalet
Bakanlığı Yayınları, Ağustos, 2003, s. 764-862 vd.
20
26/04/1979, 6538/74, Sunday Tımes―Birleşik Krallık, kararın Türkçe metni için
bkz. Doğru, s. 276 vd.
21
Gözübüyük - Gölcüklü, a.g.e., s. 358.