63 / 473
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında İfade Özgürlüğü Kısıtlamaları
62
son nokta açısından bakıldığında, Avrupa İnsan Hakları Mahkeme-
si, daha önce belirli bilgilerin zaten açıklanmış ya da gizli olmaktan
çıkmış olduğu görüldüğünde, bu bilgilerin açıklanmasını engelleme-
nin gereksiz olduğuna hükmetmişti. Söz konusu bilgilere çok sayıda
insan ulaşma ve bunları başkalarına da aktarma olanağını elde etmiş
durumdadır. Üstelik, medya da olay üzerine yorumlar yapmıştır. Du-
rum böyle olunca, bu bilgilerin Devlet sırrı olarak muhafazası artık
haklı gösterilemez. Bluf!’un 3 numaralı sayısının toplatılması, izlen-
mekte olan “meşru amaca” ulaşma bakımından artık hiç de zorunlu
görülmemektedir. Kısacası bu tedbir demokratik bir toplumda gerekli
olmadığına göre 10. maddenin ihlali söz konusudur.
45
Observer ve Guardian ile Bluf! davalarında verilen kararlar, en
azından iki önemli ilkeyi ortaya koymaktadır. Birinci ilke, ulusal gü-
venlik konusundaki bilgilerin, bir kez kamu alanına çıktıktan sonra
yasaklanamayacağı, yayının toplatılamayacağı ve bilginin yayılmasına
aracı olanların cezalandırılamayacağıdır. İkinci ilke ise ulusal güvenlik
alanında her türlü bilginin kayıtsız koşulsuz gizli olarak nitelenmesi
ve bu temelde bu tür bilgiye ulaşma olanağına önceden bir sınırlandır-
ma oluşturma konusunda devletlere bir yasak getirir.
Söz konusu kısıtlama sebebi ile ilgili olarak beyanın nasıl bir top-
luluğa yapıldığı da önemlidir. Mahkemenin 8.7.1999 tarihli kararına
esas olan
“
Gerger/Türkiye
”
46
davasında, daha önce idam edilen bir
kişiyi anma törenine davet edilen, ancak bu davete icabet etmeyen
bir gazetecinin gönderdiği mesajın anma töreninde okunması sebe-
biyle, mesajı gönderen gazeteci ‘toplumun ülkesi ve milleti ile bö-
lünmez bütünlüğü aleyhine bölücü propaganda yapmak’ suçundan
dolayı hapis ve para cezasına çarptırılmıştır. Olayı inceleyen Mahke-
me, sayısı sınırlı bir katılımcı grubuna okunmuş bir mesajın ulusal
güvenlik, kamu düzeni ve ülkenin toprak bütünlüğü için oluşturdu-
ğu potansiyel tehlikenin oldukça sınırlı olduğu; mesajda karşı koy-
ma, mücadele ve bağımsızlık gibi kelimeler kullanılmış olmakla bir-
likte şiddete, silahlı mücadeleye veya isyana teşvik olmadığı, mesaj
sahibine verilen cezanın oldukça ağır olduğu tespitini yaparak ifade
özgürlüğüne yapılan müdahalenin demokratik bir toplum için ge-
45
Macovei, a.g.e., s. 72 vd.
46
Gerger / Türkiye davası, No: 24919/94, 08.7.1999.