76 / 473
TBB Dergisi 2013 (106)
Özcan ÖZBEY
75
3. Sağlığın veya Ahlakın Korunması
Sağlık ve Ahlak ile ifade özgürlüğü arasındaki çatışma, orantısal-
lık ilkesine yeni yorumlar katmıştır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
ilke olarak böyle davalarda, ulusal mahkemelere daha geniş bir takdir
payı bırakır. Bunun gerekçesi, ‘ahlak’ın her bir üye ülkede, hatta aynı
ülkenin farklı bölgelerinde değişik olmasıdır.
Bu başlık altında, Komisyon ve Mahkeme gündemini genelde
müstehcen yayınlar işgal etmiştir.
63
İsviçre’de 9 ressamın katıldığı re-
sim sergisine 3 resmi ile katılan ve resimlerinden birinde insanlar ile
hayvanlar arasında cinsel ilişkiyi resmeden bir sanatçının
64
başvurusu
üzerine, Komisyon, şikayetçi ve arkadaşlarına uygulanan İsviçre Ceza
Kanununun 204. maddesinin toplum ahlakı ve başkalarının haklarının
korunması gibi meşru bir amaçla sevk edildiğini belirledikten sonra,
alınan önlemin demokratik bir toplumda gerekli olup olmadığı konu-
sunu incelemiştir. Komisyona göre, somut olayda davayı inceleyen üç
İsviçre Mahkemesi de estetik açıdan bir değerlendirme yapmaksızın
sergilenen resimleri müstehcen bulmuştur. Ayrıca, sadece insanlar ile
hayvanlar arasında cinsel ilişkileri tasvir eden resimlerle verilmek is-
tenen mesaj da anlaşılamamıştır. Kültürel, sosyal ve dini etkenlerle,
resimlerin sergilendiği Fribourg Kantonundaki halkın yapısı ve ser-
ginin her yaş grubuna açık olduğu göz önüne alınırsa İsviçre makam-
larının aldığı önlem, Sözleşmenin 10/2 maddesine aykırı değildir.
65
Aynı olayla ilgili olarak Mahkeme, 24.5.1988 tarihli (A 133) “Müller/
İsviçre” kararında, 10. maddenin ihlal edilmediğine ve resmi makam-
ların resimlere el koyma kararlarının ve para cezası vermelerinin ah-
lakın korunması bakımından zorunlu önlemler olduğuna inanmaları-
nın haklı olduğuna karar vermiştir.
66
Mahkemenin bu kararına göre;
“Bugün, Sözleşmeye taraftar devletlerin hukuki ve sosyal düzenle-
rinde tek bir şekilde Avrupa ahlak kavramını bulmak imkansızdır…
Devlet yetkilileri prensip olarak hem bu gereksinimlerin tam muhte-
vasında hem de ‘sınırlandırmanın gerekliliği’ veya bunları karşılaya-
cak ‘cezalandırma’da görüşlerini belirtecek olan uluslararası yargıçtan
daha iyi durumdadırlar.”
67
63
Ünal, a.g.e., s. 265.
64
Doğru, a.g.e., s. 912.
65
Ünal, a.g.e., s. 265.
66
Özbey, a.g.e., s. 338.
67
Macovei, a.g.e., s. 92.