110 / 505
TBB Dergisi 2013 (107)
Zeynep Derya TARMAN
109
yetkili mahkemeler ile örtüşecektir. Dolayısıyla 5. yetki havayollarına
karşı açılacak davaların çok büyük bir oranda artmasına neden olma-
yacaktır.
38
Uçak biletlerini ikametgahları dışında başka bir ülkeden sa-
tın alan küçük bir grup yolcu 5. yetkiden faydalanacaktır. Bu durum da
sigorta primlerinin ve bununla bağlantılı olarak uçak bilet fiyatlarının
önemli derecede artmasına neden olmayacaktır.
39
Buna karşılık, 5. yet-
kinin tamamen ABD’nin ve ABD vatandaşlarının çıkarlarına hizmet
edeceği ve bu durumun yargılamada farklılıklara yol açacağı da iddia
edilmektedir.
40
Zira ABD, mümkün olan en yüksek tazminatı elde et-
mek isteyen davacılar bakımından hedef ülke konumundadır. Dolayı-
sıyla 5. yetki, ABD vatandaşlarının ve ABD’de süresiz oturma iznine
sahip kişilerin ABD mahkelemelerinde talepte bulunmalarına olanak
sağlamakta ve bu kişileri tazminat davasını yabancı bir devlet mah-
kemesinde açma zorunluluğundan kurtarmaktadır. Bu düzenleme sa-
yesinde, ABD’de ikamet eden bir yolcu havayolu kazasının Montreal
Sözleşmesi’ne taraf bir ülkede meydana gelmesi şartıyla Amerikan
mahkemelerinde dava açabilecektir.
Montreal Sözleşmesi m. 33/f.2’de düzenlenmiş bulunan bu ek
mahkemenin yetkisi 4 şartın gerçekleşmesi halinde kabul edilmiştir:
(i) Zarar yolcunun ölümünden veya yaralanmasından kaynaklanmalı-
dır. Bu nedenle yüke gelen zararlar bu kapsamda değildir. Bu hüküm
aynı şekilde bagajdan kaynaklanan taleplere de uygulanmaz. Ölüm
veya yaralanmadan kaynaklanan talebe ilişkin olayda bagaj da kay-
bolmuş veya zarara uğramışsa, bagaja ilişkin talep m. 33/f.1’de sayılan
yer mahkemelerinden birinde ileri sürülmelidir. Bu konuda, yolcunun
esas ve daimi ikametgahı mahkemesinin yetkisi yoktur. (ii) Yolcu-
nun kazanın gerçekleştiği esnada esas ve daimi ikametgahı o yerde
bulunmalıdır. Yolcunun ikametgahı mahkemesinin yetki kazanması
açısından yolcunun vatandaşlığı önem taşımamaktadır (m. 33/f.3).
(iii) Taşıyıcının hizmet faaliyetlerini kendi hava taşıtı veya ticari bir
anlaşma uyarınca bir başka taşıyıcının hava aracıyla o ülkeye veya
o ülkeden gerçekleştirmesi gerekmektedir. Ticari anlaşma terimi m.
33/f.3’te tanımlanmıştır. Buna göre, ticari anlaşma acente anlaşması
dışında taşıyıcılar arasında yolcuların hava yoluyla taşınmasına iliş-
38
Pradhan, s. 728.
39
Pradhan, s. 730.
40
Moore, s. 231.