111 / 505
Montreal Sözleşmesi’nin Yetki ve Tahkime İlişkin Hükümleri
110
kin müşterek hizmetlerine ilişkin akdedilmiş anlaşmadır. (iv) Taşıyıcı-
nın kendisinin veya ticari anlaşmalı olduğu başka bir taşıyıcıya ait ya
da kiralanmış bina ve müştemilatı bulunmalıdır. Bu hükme istinaden
dava açabilmek için taşıma sözleşmesinin davacının oturduğu yerde
yapılmış olması veya varma yerinin davacının oturduğu yer olması
şartları aranmamıştır. Örneğin, Almanya’da ikametgahı bulunan A,
tatil için Türkiye’de bulunduğu sırada Beyrut’a Türk Hava Yolları ile
gidiş dönüş bir uçak bileti satın almıştır. Yolcu A, İstanbul-Beyrut uçu-
şunda ölüm ve yaralanmadan kaynaklanan zararlar için 5. yetkiye iliş-
kin m. 33/f.2 uyarınca, kendi ikametgahının bulunduğu Almanya’da
Türk Hava Yolları’na karşı Türk Hava Yolları’nın Almanya’dan yaptı-
ğı uluslararası uçuşlar nedeniyle dava açabilecektir.
3. Yetkisizlik veya Derdestlik
Montreal Sözleşmesi m. 33/f.4’te usul sorunlarının davanın açıl-
dığı mahkemenin kanunlarına göre çözümleneceği hükme bağlanmış-
tır. Örneğin, davanın m. 33’te sayılan mahkemeler dışında diğer bir
ifadeyle yetkisiz bir mahkemede açılmış olmasının hukuki sonuçları,
davaya bakan mahkemenin hukukuna göre belirlenecektir. Bu itibarla,
mahkemenin yetkisizliğini re’sen mi yoksa davanın belirli bir safhasın-
da davalı tarafın ileri süreceği yetki itirazı üzerine mi dikkate alacağı,
davanın açıldığı ülke hukukuna göre belirlenecektir. Türk hukukun-
da, mahkemelerin milletlerarası yetkisizliğine ilişkin itirazın HMK m.
116’a göre ilk itiraz olarak ileri sürülmesi gerektiği kabul edilmektedir.
Böyle bir itirazın yokluğunda mahkeme yer itibariyle ve dolayısıyla
milletlerarası yetkiye sahip olmasa da yetkili hale gelir.
41
Dava, 33. maddede sayılanmahkemelerden birinde açılmış ise artık
aynı dava diğer akit devlet mahkemelerinde görülemez. Sözleşme’nin
33. maddesinde belirtilen mahkemelerde açılmış bulunan bir davanın
tekrar başka bir akit devlet mahkemesinde açılmış olması, bu mahke-
me bakımından bir derdestlik sebebi teşkil eder. Derdestlik itirazını
ileri sürme şekli ve zamanı, Sözleşme’nin 33/f.4 maddesi gereğince
davaya bakan mahkemenin hukukuna tabidir. Uluslararası sivil hava
taşımacılığı ile ilgili olarak Türkiye’nin taraf olduğu anlaşmalarda yer
41
Nomer, s. 460-461.