116 / 505
TBB Dergisi 2013 (107)
Zeynep Derya TARMAN
115
ihtimal dahilinde olan her soruna ayrıntılı çözümler getiren klozlar
içeren standart sözleşmeler ve genel işlem şartları da yaygın olarak
kullanılmaktadır. Dolayısıyla taşıma sözleşmelerinden doğan uyuş-
mazlıklarda, milletlerarası antlaşmaların uygulandığı veya taraflarca
milletlerarası taşımaya ilişkin standart sözleşmelerin veya genel işlem
şartlarının kullanıldığı hallerde, kural olarak kanunlar ihtilafı kuralla-
rına başvurmaya ihtiyaç olmayacaktır.
52
Hava yolu taşımacılığından kaynaklanan bir uyuşmazlık,
Türkiye’nin taraf olduğu Montreal Sözleşmesi’nin uygulama alanına
girdiği takdirde m. 1/f.2 uyarınca bu Sözleşme uygulanacaktır. Mont-
real Sözleşmesi’nin uygulama alanına girmekle beraber burada dü-
zenlenmeyen hususlarda ve Montreal Sözleşmesi’nin uygulama alanı
dışında kalan uluslararası hava taşımacılığından doğan uyuşmazlık-
larda, esasa uygulanacak hukukun hangi kurallara göre belirleneceği
önem arz etmektedir.
Montreal Sözleşmesi’nin uygulama alanına girmekle beraber bu-
rada düzenlenmeyen hususlarda, Sözleşme’de genel bir kanunlar ihti-
lafı kuralı bulunmadığından
lex fori
’nin konuya ilişkin kanunlar ihtila-
fı kurallarının yetkili kıldığı hukukun tespit edilmesi gerekir. Eşyanın
taşınmasına ilişkin sözleşmeler hakkında MÖHUK özel bir hüküm
içermektedir (m. 29).
53
Taşıma sözleşmesinin yapılması, yorumu, ifası,
sözleşmenin ihlali, hükümsüzlüğü ve borcun sona erme sebepleri MÖ-
HUK m. 29 uyarınca uygulanacak hukuka tabi olacaktır.
54
MÖHUK
m. 29, taraflara uygulanacak hukuku seçme imkanı tanımak suretiyle
bu alanda irade muhtariyeti ilkesini benimsemiştir. Hukuk seçimi ya-
pılmamış olması halinde ise, eşya taşıma sözleşmesinin en sıkı ilişkili
olduğu ülke hukuku uygulanacaktır. En sıkı ilişkinin tayini açısından
m. 29/f.2, aksi ispatlanabilen bir karine kabul etmiştir. Buna göre,
52
Ekşi, s. 93; Çelikel/Erdem, s. 387-388.
53
MÖHUKm. 29, taşıma şekilleri arasında bir ayrım yapmamış olduğundan taşıma-
nın denizyolu, karayolu veya havayolu taşıması olması bu maddenin uygulanma-
sı açısından önem taşımamaktadır.
54
Ehliyet ve şekil konusunda uygulanacak hukuk MÖHUK m. 29’a tabi değildir. Ta-
şıma sözleşmelerinde tarafların ehliyetinden doğan uyuşmazlıklara uygulanacak
hukuk MÖHUK’un 9. maddesine göre belirlenecektir. Buna karşılık, taşıma söz-
leşmesinin şekli geçerliliği, yapıldıkları ülke hukukunun veya sözleşmenin esası
hakkında yetkili olan hukukun maddi hukuk hükümlerinin öngördüğü şekle uy-
gun olarak yapılabilecektir (m. 7).