112 / 505
TBB Dergisi 2013 (107)
Zeynep Derya TARMAN
111
alan yetki düzenlemelerine istinaden akit ülkelerde açılmış davalar,
Türk mahkemeleri bakımından bir derdestlik sebebi teşkil eder.
42
Mil-
letlerarası sözleşme hükümlerine göre yetkili olan yabancı bir mah-
kemede açılmış bir dava sebebiyle derdestlik itirazı yapılabilecektir.
43
Türk hukukunda, derdestlik HMK m. 114(ı) uyarınca bir dava şartı
olup usuli bir itirazdır.
44
4. İlave Yetki Kuralı (m. 46)
Birçok taşıma, taşıma sözleşmesinin tarafı olmayan kişiler tarafın-
dan icra edilebilmektedir. Taşımanın kısmen veya tamamen akit taşı-
yıcının vermiş olduğu yetkiye dayanarak üçüncü bir kişi tarafından
yerine getirilmesi halinde bu kişi taşıma hukukunda fiili taşıyıcı ola-
rak adlandırılmaktadır
45
. Fiili taşıyıcı tarafından ifa edilen taşımalara
ilişkin olarak dava açılacak ise, davacının seçimine bağlı olarak dava
fiili taşıyıcıya veya akit (anlaşmalı) taşıyıcı aleyhine ayrı ayrı veya bir-
likte açılabilir. Dava taşıyıcılardan yalnızca birine karşı açılmışsa, da-
valı taşıyıcı diğer taşıyıcının davaya dahil olmasını talep edebilir. Bu
talebin usulü ve etkisi davanın açıldığı mahkemenin hukukuna tabi
olur (m. 45).
Montreal Sözleşmesi m. 45 uyarınca bir dava açılacak ise, dava da-
vacının seçimine göre akit (anlaşmalı) taşıyıcı aleyhine m. 33’te sayıl-
mış bulunan mahkemelerden birinde veya fiili taşıyıcının ikametgahı
veya esas işyerinin bulunduğu yerdeki yetkili mahkemede açılabilir.
Her iki durumda da davanın açıldığı ülkenin Montreal Sözleşmesi’ne
taraf olması gerekmektedir (m. 46).
5. Yetki Sözleşmeleri (m. 49)
Montreal Sözleşmesi m. 49, zararın meydana gelmesinden önceki
bir dönemde taşıma sözleşmesinde veya yapılacak özel bir anlaşma ile
33. maddede sayılan mahkemelerden başka bir mahkemenin yetkili
olacağının kararlaştırılmasını yasaklamakta ve böyle bir şartın geçer-
siz olacağını belirtmektedir.
42
Şanlı, s. 103.
43
Nomer, s. 437.
44
Nomer, s. 468.
45
Sözer, s. 45.