113 / 505
Montreal Sözleşmesi’nin Yetki ve Tahkime İlişkin Hükümleri
112
Montreal Sözleşmesi m. 49 uyarınca, ancak zararın meydana gel-
mesinden sonra bir yetki sözleşmesi ile yabancı bir mahkeme yetki-
lendirilebilir. Yetki sözleşmesine istinaden yetkili yabancı mahkeme-
de dava açıldıktan sonra Türk mahkemesinde aynı konuda ikinci bir
davanın açılması halinde bu sorunun nasıl çözüleceği iç hukuka bı-
rakılmıştır. Türk hukukunda, yabancı bir devlet mahkemesinin yet-
ki anlaşmasıyla yetkili kılınması halinde yabancı derdestliğin dikkate
alınacağı kabul edilmiştir.
46
Buna karşılık, doktrinde bunun derdestlik
değil, yetki itirazı olacağı da ifade edilmiştir.
47
Bu görüşe göre, yabancı
mahkeme davaya bakmayı reddetmedikçe Türk mahkemelerinin mil-
letlerarası yetkisi sona ermiş sayılacak; dolayısıyla, yetki sözleşmesi
Türk mahkemesinde dava açılmasını önleyecektir. Buna rağmen Türk
mahkemesinde dava açılması halinde, davalı, yetki sözleşmesine da-
yanarak yetki itirazında bulunacaktır. MÖHUK m. 47’nin gerekçesin-
de yetki anlaşmasının varlığının yetki itirazına konu olacağının açıkça
ifade edilmiş ve yabancı mahkemenin münhasır yetkili olduğu kabul
edilmiştir. Yetki anlaşmasının varlığı halinde, yabancı mahkemenin
kendisini yetkisiz saymasına kadar, Türk mahkemesinin yetkisi doğ-
mayacağından burada derdestlik değil, yetki itirazı söz konusu olmalı-
dır. Bu nedenle, yabancı mahkemede dava açılmadan önce veya sonra,
davalının yetki anlaşmasının varlığını davanın esasına girişilmeden
önce cevap süresi içerisinde ileri sürmesi gerekmektedir. Geçerli bir
yetki anlaşmasının varlığı yetki itirazında bulunmak için yeterlidir.
Süresinde itiraz edilmemesi halinde ise, Türk mahkemesi yetkili hale
gelecektir.
6. Zamanaşımı (m. 35)
Montreal Sözleşmesi’nin zamanaşımına ilişkin hükmü (m. 35),
SHK m. 131 ile paraleldir. Buna göre, sorumluluğa ilişkin dava, hava
aracının varma yerine geldiği veya gelmesi gerektiği tarihten veya
taşımanın durduğu tarihten itibaren 2 yıl içinde açılmazsa tazminat
talep hakkı düşer. Sürenin hesaplanma yöntemi ise
lex fori
’ye tabidir.
Montreal Sözleşmesi’nin 35. maddesindeki 2 yıllık süre zamanaşımı
46
Nomer, s. 437; Çelikel/Erdem, s. 545.
47
Fügen Sargın,
Milletlerarası Usul Hukukunda Yetki Anlaşmaları
, Yetkin, Ankara
1996, s. 189-190; Vahit Doğan, “
Türk Hukukunda Yabancı Derdestliğin Nazara Alın-
ması
”, MHB, Prof. Dr. Ergin Nomer’e Armağan, C. 22, S. 2, İstanbul 2002, s. 142.