117 / 505
Montreal Sözleşmesi’nin Yetki ve Tahkime İlişkin Hükümleri
116
eşya taşıma sözleşmesinin, sözleşmenin kuruluşu sırasında taşıyıcının
esas işyerinin
55
bulunduğu ülke hukuku ile en sıkı ilişkili olduğu ka-
bul edilecektir. Taşıyıcının esas işyerinin bulunduğu ülke hukukunun
uygulanması için bu yerin aynı zamanda yüklemenin veya boşaltma-
nın yapıldığı ülke veya gönderenin esas işyerinin bulunduğu ülke ile
örtüşmesi gerekir. Yükleme ve boşaltma limanlarından kasıt, taraflar
arasındaki taşıma sözleşmesinde belirtilen limanlardır. Fiilen yükleme
veya boşaltma yapılan limanların bulunduğu yer, uygulanacak hukuk
bakımından bir önem taşımamaktadır.
56
MÖHUK m. 29/f.2, uygula-
nacak hukukun tespitinde sözleşmenin kurulduğu anı esas almış ol-
duğundan taşıyıcının esas işyerinin daha sonra değişmesinin de bir
önemi bulunmamaktadır. MÖHUK m. 29’daki şartlara uygun düşme-
yen bir eşya taşıma sözleşmesi söz konusu ise, diğer bir ifadeyle taşı-
yıcının esas işyerinin bulunduğu ülke aynı zamanda yüklemenin veya
boşaltmanın yapıldığı ülke veya gönderenin esas işyerinin bulunduğu
ülke değil ise, sözleşmelere ilişkin genel kural olan MÖHUK m. 24 uy-
gulanır.
57
MÖHUK m. 29, yalnızca eşya taşıma sözleşmelerine ilişkin oldu-
ğundan bu kuralın kıyasen dahi yabancılık unsuru içeren yolcu ta-
şıma sözleşmelerine uygulanması mümkün değildir.
58
Yolcu taşıma
sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklar, öncelikle milletlerarası
antlaşma hükümlerine göre; antlaşmanın bulunmaması halinde m.
24 uyarınca uygulanacak ülke hukukuna göre karara bağlanacaktır.
59
MÖHUK m. 24’ün ilk üç fıkrası hukuk seçimine ilişkindir. Tarafların
uygulanacak hukuku seçmemiş olmaları durumunda uygulanacak
hukuk sözleşmeyle en sıkı ilişkili olan hukuktur.
55
Taşıyıcının esas işyeri, taşıyıcının faaliyetlerini fiilen yerine getirdiği yer olup ta-
şıma şirketinin kurulduğu yer olarak değerlendirilmemelidir. Uygulamada, taşı-
yıcının işini bir alt taşıyıcıya yaptırması sıkça karşılaşılan bir durum olup m. 29
kapsamında taşıyıcı taşıma işini üstlenen kişi olarak kabul edildiğinden taşıma
işini fiilen kendisinin yapıp yapmadığı önem taşımamaktadır. Bkz. Ekşi, s. 117-
118.
56
Ekşi, s. 94.
57
Çelikel/Erdem, s. 387. Bu durumda m. 29/f.3 uyarınca uygulanacak hukukun tes-
pit edilmesi gerektiği, halin bütün şartlarına göre eşya taşıma sözleşmesiyle daha
sıkı ilişkili bir hukukun bulunması halinde bu hukukun uygulanacağı hakkında
bkz. Ekşi, s. 94.
58
Ekşi, s. 105.
59
Çelikel/Erdem, s. 388.