118 / 505
TBB Dergisi 2013 (107)
Zeynep Derya TARMAN
117
Montreal Sözleşmesi’nin uygulanabilmesi için uyuşmazlığın ta-
şıyıcının sorumluluğuna ilişkin olması gerekir. Örneğin, imalatçıya
veya hava kontrolörlerine karşı açılan davalar, Sözleşme’nin kapsamı-
na dahil değildir. Bu nedenle, davacının sözleşmeye dayanan talepleri
dışında haksız fiilden kaynaklanan bir talebi söz konusu olursa veya
davacı uçağı imal eden kişinin sorumluluğuna gidecek olursa, uygu-
lanacak hukukun MÖHUK’un haksız fiillere ilişkin maddelerine göre
tespit edilmesi gerekmektedir.
Sonuç olarak, hava yolu taşımacılığından kaynaklanan bir uyuş-
mazlıkta MÖHUK m. 1/f.2 uyarınca öncelikle Montreal Sözleşmesi
uygulanacağından MÖHUK m. 29, Sözleşme’ye taraf olmayan dev-
letlerle bağlantılı olan veya Sözleşme’nin uygulama alanına girmeyen
eşya taşıma sözleşmeleri açısından devreye girecektir.
VII. Sonuç
Her devlet, yabancılık unsuru taşıyan bir davada kendi mahke-
melerinin hangi koşullar altında yetkili olacağına kendisi karar verir.
Yetkinin hangi unsurlar temel alınarak tesis edileceği bir iç hukuk
meselesidir. MÖHUK m. 40/f.1 uyarınca, Türk mahkemelerinin mil-
letlerarası yetkisini, iç hukukun yer itibariyle yetki kuralları tayin
eder. Ancak söz konusu uyuşmazlık Türkiye’nin taraf olduğu millet-
lerarası bir sözleşmenin uygulama alanına giriyorsa, Türk mahkeme-
lerinin milletlerarası yetkisi söz konusu Sözleşme’nin yetkiye ilişkin
hükümlerine göre tespit edilir. Çalışmanın konusu olan Montreal
Sözleşmesi’nin 33. maddesi, yetkili mahkemelere ilişkin bir düzen-
lemeye yer vermiş olduğundan Türk hakiminin milletlerarası yetki
konusunda MÖHUK’tan önce söz konusu Sözleşme’nin 33. maddesi-
ne başvurması gerekmektedir. Montreal Sözleşmesi m. 33’e göre, da-
vacının tercihine bağlı olarak akit ülkelerden birinde olması şartıyla
davalar 4 ayrı yer mahkemesinde açılabilir. Bu liste, taşıyıcının ika-
metgahının bulunduğu yer, taşıyıcının esas iş merkezinin bulunduğu
yer, taşıyıcının taşıma sözleşmesini yaptığı iş yerinin bulunduğu yer
ve varış yeri mahkemelerini içermektedir.
Hava yolu taşımacılığından kaynaklanan bir uyuşmazlıkta Türk
mahkemelerinin milletlerarası yetkiye sahip olduğu belirlendikten
sonra, uyuşmazlığa uygulanacak hukukun tespit edilmesi gerekmek-