121 / 505
Tbmm’nin Kamu Başdenetçisi Seçme İşlemlerinin Yargısal Denetimi Üzerine Bir Çözümleme
120
Giriş
Parlamento kararları, “yasama meclislerinin tek başlarına veya bir-
likte yaptıkları, kanun dışındaki bütün işlemler” olarak tanımlanmak-
tadır
1
. Parlamento kararlarının konu ve nitelik bakımından çeşitliliği,
bu olumsuz ve biçimsel tanım dışında, maddi yönden tanımlanmala-
rına imkân vermemektedir
2
. Ancak Anayasanın TBMM kaynaklı tüm
irade açıklamalarına bağladığı yargı denetimi mekanizmaları farklı
olduğundan söz konusu irade açıklamalarının tasnifi gerekli hale gel-
mektedir. Anayasanın 148. maddesinde, Anayasaya uygunluk dene-
timine tabi normlar tüketici biçimde sayılmıştır. Kanunların, kanun
hükmünde kararnamelerin ve TBMM İçtüzüğünün şekil ve esas bakı-
mından; Anayasa değişikliklerinin ise sadece şekil bakımından denet-
lenmesi Anayasa Mahkemesi’nin gerçekleştirdiği norm denetiminin
konusunu oluşturmaktadır. Meclis kararlarından, yasama dokunul-
mazlığının kaldırılması ve TBMM üyeliğinin düşürülmesi işlemlerinin
Anayasaya uygunluk denetimi ise, Mahkeme’nin norm denetimi dı-
şında kalan görevlerindendir.
Bu çalışmada amaçlanan, tüm parlamento kararlarını sınıflan-
dırmak ve yargı denetimi yönünden incelemek değildir. TBMM Ge-
nel Kurulu, 27.11.2012 tarihinde yapılan seçim sonucunda Dilekçe
ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden oluşan Karma
Komisyonca gösterilen üç aday içerisinden ilk kez kamu başdenetçisi
seçmiştir.
1028 sayılı Kamu Başdenetçiliği Seçimine İlişkin Karar
, “TBMM
Kararı” başlığı altında Resmî Gazete’de yayımlanmıştır
3
. TBMMGenel
Kurulu, TBMM Komisyonları, Kamu Denetçiliği Kurumu ve deneti-
me tabi idareler arasındaki ilişkinin karmaşık bir görünüm arz etmesi,
her şeyden önce bu yapının çözümlenmesine yöneltmektedir. Yargı
organlarının görev alanlarını belirlemek ancak böyle bir çözümleme
sayesinde mümkün olabilir. Gerek Anayasa Mahkemesi’nin gerekse
Danıştay’ın yasama işlemi-idari işlem sınırına ilişkin daha önce geliş-
tirdiği ölçütler ışığında, TBMM Genel Kurulu’nun kamu başdenetçisi
seçme işleminin idari niteliği araştırılacak, idari yargı denetimine tabi
1
Erdoğan Teziç,
Türkiye’de 1961 Anayasasına Göre Kanun Kavramı
, İ.Ü.H.F. Yayını,
İstanbul, 1972, s. 11
2
Ergun Özbudun, “Parlâmento Kararları ve Yasama Meclislerinin İçtüzükleri”,
A.Ü.H.F. D
ergisi, Cilt 36, Sayı 1-4, 1979, s. 5-6
3
R.G. Tarih-Sayı: 4.12.2012-28487