127 / 505
Tbmm’nin Kamu Başdenetçisi Seçme İşlemlerinin Yargısal Denetimi Üzerine Bir Çözümleme
126
1982 Anayasası döneminde ise, Sayıştay Kanununun, Sayıştay Bi-
rinci Başkanının TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından seçilme-
sine ilişkin kararın TBMM Genel Kurulunca onaylanmasını öngören 5.
maddesi iptal davasına konu olmuştur. Anayasa Mahkemesi, Anaya-
sanın “Yargı” bölümünde düzenlenmiş olmasına karşın Sayıştay’ı bir
yargı organı olarak nitelememiş,
“Sayıştay ile ilgili seçimlerin, TBMM’nin
istisnai olarak kullandığı ve maddi anlamda idari nitelikte olan bir yetki oldu-
ğunu”
kabul etmiştir.
“Anayasa’nın 160. maddesinin üçüncü fıkrasında, Sayıştay’ın iş-
leyişinin yasayla düzenleneceği öngörülmüştür. Sayıştay, genel ve
katma bütçeli idarelerin gelir ve giderlerini ve mallarını TBMM adına
denetlemek ve mali yönetimin belirli görevlilerinin hesaplarını yasa-
sında gösterilen kendine özgü yöntemlerle incelenmekle görevlidir.
Denetleme ve sorumluların hesaplarını kesin hükme bağlama TBMM
adına yapılmaktadır. Bu denetim, yargısal değil özel yöntemler kulla-
nılarak yapılan ve özü itibariyle idari nitelikte bir tür denetimdir. (…)
Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetim yapan anayasal bir orga-
nın Başkan ve üyelerinin seçimi Anayasa’da gösterilmemiş ise de, bu
seçimlerin TBMM genel kurulunca yapılması anayasal sistemin, diğer
bir anlatımla TBMM ile Sayıştay arasındaki ilişkinin doğal sonucudur.
(…)Anayasa’nın 7. maddesinde yasama yetkisi ile ilgili kural konul-
muştur. Başta yasama olmak üzere TBMM’nin görevleri Anayasa’nın
87. maddesinde sayılmıştır. Bu maddeye göre, TBMM’nin yasama gö-
revi yanında yapısal niteliği siyasi ve idari olan bir dizi görevi daha
vardır. Bu görevlerin niteliği 87. madde sebebi ile yukarıda tartışılmış-
tır. Sayıştay üye seçimlerini düzenleyen ve iptali istenen maddenin,
yasama görevi ile ilgili genel ve temel esasları belirleyen Anayasa’nın
7. maddesi ile bir ilgisi yoktur.”
11
Danıştay, TBMM Başkanlık Divanı ve TBMM Başkanı’nın işlem-
leri karşısında, Genel Kurul işlemlerinden farklı bir yaklaşım benim-
semektedir. TBMM’nin bu iki organını idari makam saymaktadır. Ör-
neğin, TBMM Başkanı’nın Sayıştay üyelerinin aylık ve ödenekleri ile
ilgili işlemlerini kendi görev alanı içinde değerlendirmiştir
12
. TBMM
Kaynakları ve İlgili Anayasa Mahkemesi Kararları
, s. 34
11
AYM, E. 1990/39, K. 1991/21, T. 11.7.1991, R.G. Tarih-Sayı: 23.5.1992-21236
12
Danıştay Dava Daireleri Kurulu, E. 1967/846, K. 1968/271, T. 6.4.1968. Aktaran:
Şeref Gözübüyük - Turgut Tan,
İdare Hukuku, Cilt 2, İdari Yargılama Hukuku
,