133 / 505
Tbmm’nin Kamu Başdenetçisi Seçme İşlemlerinin Yargısal Denetimi Üzerine Bir Çözümleme
132
Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanununun
34. maddesinin 1. fıkrası,
“Radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmet-
leri sektörünü düzenlemek ve denetlemek amacıyla, idarî ve malî özerkliğe
sahip, tarafsız bir kamu tüzel kişiliği niteliğinde Radyo ve Televizyon Üst
Kurulu kurulmuştur.”
hükmünü içermektedir. Kamu Denetçiliği Kuru-
mu ile TBMM arasındaki örgütsel bağlılık ilişkisi ne Sayıştay ne de
RTÜK ile TBMM arasında mevcuttur. Oysa kamu başdenetçisini seçen
TBMM Genel Kurulu, kendisine örgütsel olarak “bağlanan” idari bi-
rimin personelini belirlemeye yönelik bir karar alınmaktadır. Dolayı-
sıyla, varlığı ilk bakışta diğer ölçütlere göre daha az belirgin görünen
ölçüt organik ölçüttür. Nitekim 2010 Anayasa değişikliği kapsamın-
da Anayasanın 74. maddesine eklenen fıkralar ile Kamu Denetçili-
ği Kurumu’na anayasal dayanak kazandırılmasından ve 6328 sayılı
Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun yürürlüğe girmesinden önceki
hukuki süreç, seçim işleminin organik ölçüte göre idari işlem olarak
tanınmasını desteklemektedir.
7.5.2010 tarihli 5982 sayılı Yasa’nın 8. maddesi ile, Anayasa’nın 74.
maddesine
“Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kuru-
lan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”
hükmü eklenmiştir. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun
4. maddesinin ilk fıkrası ise,
“Bu Kanunda belirtilen görevleri yerine getir-
mek amacıyla, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı, kamu tüzel
kişiliğini haiz, özel bütçeli ve merkezi Ankara’da bulunan Kamu Denetçiliği
Kurumu kurulmuştur.”
düzenlemesini içermektedir. Gerek Anayasa’da,
gerek Yasa’da belirtildiği üzere, Kamu Denetçiliği Kurumu TBMM’ye
bağlı olarak kurulmuştur. Bu yönden, TBMM’nin iç idaresi olarak ni-
telenmesi mümkün olmasa dahi, iki birim arasında organik/örgütsel
bir bağ bulunduğu görülmektedir.
Anayasa Mahkemesi’nin 2008 yılında, 5548 sayılı Kamu Denetçi-
liği Kurumu Kanunu’nun
tümünün
Anayasa’ya aykırı olduğu gerek-
çesiyle,
oybirliğiyle
verdiği iptal kararı tam olarak yukarıdaki tartışma-
lara ışık tutmaktadır. Bu nedenle, iptal kararının ilgili kısımları aynen
aktarılabilir.
“Anayasa’da kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye daya-
nılarak kamu tüzelkişiliği kurulabilmesi konusunda yasa koyucuya
takdir hakkı tanıması, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin bu konuda sı-