156 / 505
TBB Dergisi 2013 (107)
Banu ŞİT KÖŞGEROĞLU
155
Diğer Avrupa devletleri bakımından ise, bir genelleme yapma
imkânı bulunmamaktadır. Her ne kadar Belçika, Finlandiya ve Avus-
turya gibi bazı ülkelerin model anlaşma metinlerinde çevrenin, kamu
sağlığının ve iş yaşamına ilişkin hakların korunması kapsamında dev-
letin düzenleyici yetkileri lehine hükümler yer almakta ise de, Avrupa
genelinde bu eğilimin yaygın olmadığı; aksine Avrupalı sermaye ih-
raç eden devletler bakımından bugün için klâsik “sermaye ihraç eden
ülke” rolünün ağır bastığı söylenebilir
38
. Kuzey Amerika ülkeleri ile
kıyaslandığında, yabancı yatırıma ev sahipliği yapma ve dava edilme
oranları, çok düşük olan
39
, bu ülkeler yatırım anlaşmaları akdederken,
kendi tâbiiyetlerindeki yatırımcıların korunması eğilimini muhafaza
etmektedir.
II- TÜRKİYE’NİN TARAF OLDUĞU
İKİLİ YATIRIM ANLAŞMA-LARI
Türkiye’nin taraf olduğu ikili yatırım anlaşmalarının ilki, 1962 yı-
lında Almanya ile akdedilen anlaşmadır
40
. 1 Mayıs 2012 tarihi itibariy-
le taraf olduğumuz ikili yatırım anlaşmalarının sayısı 84’e ulaşmıştır
41
.
Bu anlaşmaların çoğunluğu, dünyadaki genel artış eğilimine uygun
olarak 1990’larda imzalanmış; 2000’li yıllarda da artış hızı düşmekle
birlikte eğilim varlığını korumuştur
42
. Türkiye’nin anlaşma imzaladığı
ülkeler arasında hem ekonomik olarak gelişmiş ülkeler hem de geliş-
mekte olan ülkeler bulunmaktadır.
Anlaşmaların tek tek incelenmesi bu çalışmanın konusu olma-
makla birlikte, Türkiye’nin model ikili yatırım anlaşması taslağı’nın
38
Örnek olarak Fransız (2006), Alman (2008) ve İtalyan (2003) model ikili yatırım an-
laşmaları için bkz. çevrimiçi:
http://italaw.com/investment-treaties(15.1.2013).
39
Bkz.
UNCTAD Latest Developments 2012,
s. 17-18. Her ne kadar bugün için Avrupa-
lı devletlerin dava edilme oranlarının Kuzey Amerika ülkeleri ile kıyaslandığında
çok düşük olduğu görülmekte ise de, bu oranın özellikle Enerji Şartı Anlaşması da
dikkate alındığında artacağı öngörülmektedir. Bkz. Osterwalder/Johnson,
Belgi-
um
, s. 2.
40
20.6.1962 tarihinde imzalanan anlaşma için bkz. RG. T. 27.7.1963, S. 11465.
41
Bkz.
Türkiye’nin Taraf Olduğu Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması (YKTK)
Anlaşmaları’nın İçeriği ve İşlevleri,
T.C. Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve
Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü, çevrimiçi:
http://www.ekonomi.gov.tr/upload/5882F276-A39E-7416-242D61582C0B0A10/YKTK_web.pdf (17.1.2013).
Bu anlaşmalardan 9 adedi henüz yürürlüğe girmemiştir.
42
1980’lerde 7, 1990’larda 46, 2000’li yıllarda ise, 30 anlaşma imzalanmıştır.