30 / 505
TBB Dergisi 2013 (107)
Esra KATIMAN
29
Maddeye göre: “(1) Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının
ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilme-
si hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması
gerekenlere hükmedilir. Ancak yerindelik denetimi yapılamaz, idari
eylem ve işlem niteliğinde karar verilemez. (2) Tespit edilen ihlal bir
mahkeme kararından kaynaklanmışsa, ihlali ve sonuçlarını ortadan
kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahke-
meye gönderilir. Yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bu-
lunmayan hâllerde başvurucu lehine tazminata hükmedilebilir veya
genel mahkemelerde dava açılması yolu gösterilebilir. Yeniden yar-
gılama yapmakla yükümlü mahkeme, Anayasa Mahkemesinin ihlal
kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde
mümkünse dosya üzerinden karar verir”.
Bu hükümler karşısında, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvu-
ru yolu, kişilerin yürürlükte olan kanunların anayasal uygunluğunu,
kendilerine dönük bir işlem olmaksızın, “ soyut olarak “ denetletebi-
lecekleri bir anayasal başvuru yolu olarak değil, -ki bu iç hukuk yolla-
rı, AİHM tarafından, AİHS 35 Maddesi anlamında etkin hukuk yolu
olarak değerlendirilmemektedir
30
-, doğrudan ve özel olarak oluşturul-
muş bir müracaat yolu olarak karşımıza çıkmaktadır
31
.
Görüldüğü üzere, 50. Madde ile birlikte, Anayasa Mahkemesi’nin
ihlalin tespiti ile yetinmeyeceği, ihlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin
ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hük-
medeceği, tazminata karar verebileceği belirtildiğine göre, bireysel
başvurunun AİHM’nin anladığı anlamda kişiye özel bir koruma sağ-
laması kanunen mümkündür
32
. Anayasa Mahkemesi önünde bireysel
başvuru yolunun, 6216 sayılı Kanun’un 49 ve 50 maddeleri ile, teorik
olarak, AİHM içtihadının aradığı etkin hukuk yolu şartlarını teorik
olarak sağlamaktadır. Nitekim AİHM,
Hasan Uzun/Türkiye
kararın-
da, “ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama
30
Apostol/Gürcistan, (op.cit.),
§ 40.
31
Hartman/Çek Cumhuriyeti
, n
o
53341/99, § 49, CEDH 2003-VIII ;
Sürmeli/Almanya
(
op.
cit
.) § 62 ;
Voggenreiter/Almanya
, n
o
47169/99, § 23, CEDH 2004-I) ;
Švarc ve Kavnik/
Slovenya
, n
o
75617/01, §§ 15-16, 8 Şubat 2007 ;
Eberhard ve M. /Slovenya
, n
o
8673/05
ve n° 9733/05, §§ 103-107, 1Aralık 2009.
32
Konu ile ilgili olarak, bkz. örneğin, Özcan ÖZBEY,
Türk hukukunda Anayasa
Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı
, Ankara, Adalet, 2012.