34 / 505
TBB Dergisi 2013 (107)
Esra KATIMAN
33
mel hak ve özgürlüklerini subjektif olarak inceleyen bir yargı organı
olarak AİHM’nin denetimine açıktır. Bunun doğal sonucu olarak, 6.
Madde içinde yer alan tüm haklar Anayasa Mahkemesi önünde de ge-
çerli olacak (A) ve, Sözleşme’nin 6. Maddesinin anayasal yargılamaya
esas yönünden uygulanmasında, kural olarak, AİHM’nin olağan ve
tam denetimi işleyecektir (B).
A- AİHS’NİN 6. MADDESİ VE ANAYASAL YARGILAMA
Anayasal yargılama ve AİHS’nin 6. Maddesi ilişkisi içinde önce-
likli konu, bu maddenin anayasal yargılamaya uygulanabilirliği konu-
sudur (1). Diğer yandan, anayasal başvuru yolu bir bireysel başvuru
yolu olsa dahi, AİHM’nin, özellikle, adil yargılanma hakkının usûli
yönleriyle ilgili denetimi sırasında, bu prosedürün anayasal yargılama
prosedürü olmasından kaynaklanan özelliklerini dikkate aldığı görül-
mektedir (2).
1- Adil yargılanma hakkının anayasal yargılamaya
uygulanabilirliği
Anayasal yargılamanın sözkonusu olduğu prosedüre 6. Madde-
nin uygulanabilirliği
42
, bu prosedürün, medeni hak ve yükümlülük-
lerle ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda yöneltilen suçlamaların
esasına ilişkin olup olmamasına bağlıdır. AIHS’nin 6. Maddesinin ana-
yasal prosedüre uygulanabilirliğinin tespitinde, AİHM, her olay için,
anayasa mahkemesi önündeki sorunun esasına ve davanın bütününe
bakarak bir sonuca ulaşmaktadır
43
. Bu konu, bireysel başvuru yolu
konusundan bağımsızdır. Nitekim, bireysel başvuru yolunun sözko-
nusu olmadığı,
Refah Partisi, Necmettin Erbakan, Şevket Kazan ve Ahmet
Tekdal/Türkiye
başvurusunda, AİHM, kamuya açık duruşma yapılma-
masından ve adil yargılama hakkının ihlâl edilmesinden ötürü ileri
sürülen 6. Maddenin, Anayasa Mahkemesi önündeki sözkonusu yar-
42
AİHS’nin 6. Maddesi şu düzenlemeye sahiptir : « Herkes davasının, medeni hak
ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen
suçlamaların esası konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş, bağımsız ve
tarafsız bir mahkeme tarafından, kamuya açık olarak ve makul bir süre içinde
görülmesini isteme hakkına sahiptir «.
43
Bock/Almanya
, 29 Mart 1989, seri A n° 150, p. 18, § 37.